En zo was er opeens een noodverordening in Raalte. Dat zal niet vaak gebeurd zijn. Misschien in de Tachtigjarige Oorlog toen Spanjaarden hier plunderend rondliepen. Nu ging het om de blokkades van enkele tientallen boeren bij de twee grote Jumbo-distributiecentra.
Het filmpje waarin burgemeester Martijn Dadema dinsdagmiddag die noodverordening meldt aan de boeren is al door half Salland bekeken. Ik vond de burgemeester gespannen, zeker toen hij zo’n tegensputterende actievoerder opvallend boos afkapte. Destijds bij de komst van een AZC naar Raalte, een echt beladen onderwerp, deed hij dat beter; duidelijk, eerlijk, rustig en met wat humor. Dat laatste ontbrak nu volledig. Persoonlijk had ik ook niet zo’n strak driedelig pak aangetrokken, dan schep je meteen extra afstand tussen boer en bestuurder. Gelukkig heeft mijn gevoel voor mode het niveau van een molshoop van het platgetrapte soort.
Zijn optreden kreeg veel kritiek. Op bijvoorbeeld zijn eigen partij GroenLinks terwijl in Raalte iedereen al jaren weet dat hij die politieke voorkeur zelden of nooit toont. Tussen alle gebruikelijke onzin en bagger op de social media vond ik een creatieve reactie: ‘Dadema heeft het boek Vijftig Tinten Groen op zijn nachtkastje liggen…’ Da’s humor voor een buutreedner.
Uit die reacties werd meteen duidelijk dat de actievoerende boeren hier heel veel steun hebben en houden. Salland blijft een streek met veel landbouw en bedrijven die het van de landbouw moeten hebben. Helaas worden de wereldberoemde mestwagens van Veenhuis tegenwoordig in Rijssen gemaakt. Op de oude plek zit nu de succesvolle computershop Azerty. Dat is best symbolisch voor deze nieuwe tijd.
Ik had eigenlijk verwacht dat de Raalter burgemeester wel een andere oplossing kon vinden dan een noodverordening en (dreigen met de) ME. Maandag trok hij op met zijn collega’s in Zwolle en Deventer met een ultimatum (dat niet gehandhaafd werd). Daar zag ik het nut ook niet van in. Zwolle en Deventer zijn grote steden. Die burgemeesters daar hoeven bij de start van het Sallands Oogstfeest Stöppelhaene niet samen met pastoor en dominee de rogge te dorsen op de Domineeskamp zoals hier. Dat schept toch een morele verplichting zeg maar.
Daarna dinsdag die noodverordening en een heleboel ME. Eerlijk gezegd, het werkte want de actievoerders waren daarna snel vertrokken. Maar toch, was een andere, zeg wat meer Raalter aanpak niet beter geweest met bijvoorbeeld (meer) bemiddeling van lokale en regionale boerenvoormannen?
Natuurlijk was de druk op Dadema groot. Van meneer Bas bijvoorbeeld oftewel acteur Frank Lammers die ons in de reclame oproept naar de Jumbo te komen. Jumbo verloor veel geld door de blokkades, sommige schappen in de winkels bleven al leeg, dus kappen met die acties vond de werkgever van pillenkoning Ferry ‘Undercover’ Bouman.
Ik vond het nogal meevallen. De klanten van Jumbo betalen komende maanden een paar dubbeltjes per week extra voor hun boodschappen en alle schade is weer gedekt. Bovendien kost de sponsoring van een wielerploeg in de Tour of Max Verstappen ook genoeg. Dus een echt harde noodzaak of de dreiging van geweld of een ramp was er niet, toch een belangrijke vereiste voor een noodverordening.
Terwijl ik daarover nadacht, kreeg ik in mijn eigen bubbel op Facebook twee berichten. De Voedselbank Raalte e.o. liet met een foto zien hoe boeren een grote hoeveelheid zuivel kwamen brengen. Dat kwam verder niet in de media.
Daarna gaf S. een reactie. S. is een aardige, slimme en hoogopgeleide vrouw met een hippische achternaam. Met haar man heeft ze een melkveebedrijf – waarvan de melk onder meer naar de beroemde Luykens speculaas van Jorink gaat – op een kilometer van Natura 2000-gebied het Boetelerveld. Zelf werkt S. komend schooljaar (weer) in het voortgezet onderwijs.
Veel zet ze niet op social media maar nu dus wel. Enkele citaten: “Onduidelijkheid, onbegrip, onzekerheid, geen perspectief en machteloosheid grijpt ons naar het hart. Een bedrijf wat generatie op generatie mee gaat in de familie (tiende generatie) en wat om de stikstofproblematiek zou moeten stoppen? Niet in overleg, maar wat wordt opgelegd!’ Daarnaast schrijft ze over vragen van haar 4-jarige zoon: ‘Worden onze koeien gestolen? Kan ik koeienboer worden?”
Het zou mooi zijn als we allemaal, bestuurders, politici, media en burgers, op die laatste vraag van een vierjarige een positief antwoord kunnen geven.