‘Hulp is zo hard nodig, je kunt nu niet halverwege stoppen’

Dominee Cor Harryvan in Laag Zuthem voelt zich sterk verbonden met Oekraïne

LAAG ZUTHEM – Zestien jaar werken als missionair kerkelijk opbouwwerker in Oekraïne (tussen 2003 en 2019) heeft bij dominee Cor Harryvan een diepe liefde voor dit land achtergelaten. Hij reisde na de Russische invasie in februari daarom ook direct af om 25 vluchtelingen op te halen, die onder meer in twee woningen in Laag Zuthem werden ondergebracht en zijn vrouw Joke hielp samen met anderen binnen en buiten de kerkelijke gemeente mee bij het opzetten van lokale hulp- en inzamelingsacties. Bijna dagelijks heeft hij contact met vrienden en bekenden daar. En hij maakt van zijn hart geen moordkuil als het om Poetin gaat. “Grootheidswaan, idioterie, eigenlijk puberaal. Dat zo’n Macron hem nog wil knuffelen. Dat deed toch ook niemand met Hitler?”

De inmiddels bekende blauw-gele vlag van Oekraïne wappert aan een hoge vlaggenmast voor de oude pastorie in Laag Zuthem. Het is meteen duidelijk dat de sympathie van dominee Cor Harryvan naar dit land uitgaat. Hij spreekt vloeiend Oekraïens en kent de mensen in Kyiv (de Oekraiense transcriptie van Kiev) en andere delen van het land van dichtbij.
Gastvrij, loyaal, betrouwbaar en standvastig, zo omschrijft hij ze. “Maar als buitenlander merk je dat niet meteen. Ze zijn eerst wat gereserveerder, vreemden zijn vreemd. Ze laten je niet meteen binnen, zeg maar. Dat duurt even. Bij een jongeman, opgegroeid in een weeshuis, duurde het vijf jaar voordat ik zijn vertrouwen kreeg. Meestal duurt dat, gelukkig maar, minder lang. De mensen in Oekraïne zijn ook heel trots op hun land, cultuur en taal, ze hebben er hard voor gestreden. Het is niet zoals hier in Nederland waar alleen rond een EK of WK kort iets van een nationale Oranjetrots groeit.”
De eigen houding en opstelling is in Oekraïne heel belangrijk is, zo weet hij. “Je moet een soort knieval maken, nederig worden. Niet als westerling gaan vertellen hoe het moet, maar juist vragen wat je voor ze kunt betekenen. Een soort nederigheid waarmee je respect krijgt. Ik heb in die 16 jaar in Oekraïne veel van onze westerse arrogantie afgelegd.” Om vervolgens een eigen, tikje cynische observatie als verklaring te geven; “In de vroegere Sovjettijd was het dus vrijheid, gelijkheid en broederschap. Nou, die vrijheid was er alleen als je precies deed wat de staat wilde; die gelijkheid gold alleen als je de juiste contacten met de overheid had en die broederschap leidde tot hyper-individualisme omdat je alleen jezelf kon vertrouwen.”

Verdrietig

Een gevolg van die oude communistische politiek was ook de slechte behandeling van kinderen met een beperking of handicap. Harryvan en zijn vrouw Joke, samen hebben ze al vier kinderen, wilden in Kiev een jong meisje adopteren dat een hartkwaal en het syndroom van Down had. “Helaas overleed ze kort voordat de adoptie rond was. Dat was ontzettend verdrietig, maar dat bracht ons ook dichterbij de mensen in Kiev. Zij zagen ons grote verdriet en kwamen toen met hun eigen verdriet. Heel veel mensen hadden iets soortgelijks meegemaakt. De situatie is gelukkig sterk verbeterd sinds 2010. Destijds werden gehandicapte kinderen bijna allemaal snel weggehaald bij hun ouders, nu groeit meer dan 76 procent van die groep gelukkig bij hun eigen ouders op. Zelf hebben we nu weer een adoptiedochter uit de Oekraïne, ook een Downer.”
Zag hij tijdens zijn lange verblijf in het land de grote Russische invasie van begin dit jaar aankomen? “Ikzelf niet echt, maar de mensen daar wel. Vergeet niet dat grote delen van het oosten van het land al jarenlang feitelijk zijn ingelijfd door Rusland. Oekraïne is daar 400 kilometer grens kwijtgeraakt, onvoorstelbaar. Het Westen noemde dat een burgeroorlog maar het was een echte oorlog. Als je ziet hoeveel Russen en materiaal jarenlang die bezette gebied van de Donbas zijn binnengekomen. Ik vind het erg dat de Russische propaganda zo ver lijkt te reiken dat sommigen het hier ook nog een soort van interne burgeroorlog noemen.”

Pacifisme

Hij staat volledig achter het felle verzet van Oekraïne afgelopen maanden tegen de Russische invasie. Soms krijgt hij dan de vraag of dat standpunt past bij een geestelijke. “Bij de baptistengemeenschap in Oekraïne bestond altijd veel christelijk pacifisme, dus tegen het gebruik van militair geweld, tegen het doden van anderen. Dat is volledig omgeslagen na het zien van alle menselijke drama’s. Rusland houdt zich aan geen enkele conventie, is op geen enkele manier te vertrouwen. In de Bijbel staat dat zij, de overheid, in dienst staat van God. Zij voert het zwaard om het kwaad te bestrijden. Het is dus haar plicht om haar burgers te beschermen.”
Hulp is en blijft hard nodig, zo weet hij. “De nood is zwaar en hoog. Er is in sommige regio’s zoveel kapot gemaakt. In kleine dorpen op het platteland liepen ze soms al 40 jaar achter, maar dat is nu helemaal een drama. Zoveel mensen kunnen door die oorlog niet werken en hebben geen inkomen. In ziekenhuizen is overal een tekort aan. Ik snap heel goed, dat is menselijk, dat na een paar maanden de aandacht wat minder wordt. Oekraïne is dan niet meer zo sexy zeg maar, het wordt een beetje een ver-van-mijn-bedshow. Maar je kunt gewoon niet halverwege zeggen; we vinden het mooi geweest, we zijn het nu zat.”

Omtzigt

Dat laatste past wel bij de huidige Nederlandse maatschappij, inclusief de politiek. Die vertoont een neiging tot oppervlakkigheid en het hollen van de ene hype naar de andere, zo constateerde hij na zijn terugkeer. “Kamerlid Pieter Omtzigt heeft dat mooi verwoord. De landelijke politiek wil vooral snel voor de eigen PR scoren, maar er zijn weinig echt diepgaande discussies over principes. We worden zo een soort tiktokkende en blèrende gemeenschap met ongebreideld egocentrisme die van alles roept en de volgende dag weer wat anders zegt of doet.”
Zelf zal de Zuthemer dominee zich blijven inzetten voor Oekraïne, hoe lang de oorlog ook nog mag duren. Al blijft hij natuurlijk ook een bevlogen dominee. “Ondanks die oorlog ben en blijf ik blij met de grote wijsheid van Jezus Christus en Zijn leer.”

Foto: Dominee Cor Harryvan met de Oekraïense woorden voor de dagen van de week, uiteraard te beginnen met de zondag.

Kader met raster: Vaste predikant

Na 16 jaar gewerkt te hebben als missionair kerkelijk opbouwwerker in Oekraïne keerde dominee Cor Harryvan in 2019 terug naar Nederland. Sinds augustus 2020 was hij eerst interim-predikant van (NGKV) de Regenboog, een samenvoeging van de NGK (Nederlandse Gereformeerde Kerken) en GKv (Gereformeerde Kerken vrijgemaakt) in Laag-Zuthem. Onlangs werd hij in het Sallandse dorp bevestigd als vaste predikant. “Tot onze grote blijdschap en vreugde want wij voelen ons zeer op onze plaats in deze kerkelijke gemeente en ook in dit dorp.” Harryvan, geboren en getogen in het Groningse Hoogezand-Sappemeer, woont met zijn gezin in de anderhalve eeuw oude, recent gerenoveerde pastorie aan de Langeslag. Zijn bijzondere familienaam is, waarschijnlijk afkomstig van Hugenoten, Franse protestanten, die in de 17e eeuw naar de Nederlandse Republiek vluchtten.