Stemmen in het Sallandse heeft altijd iets vertrouwds. Vorige week woensdag dus ook. ‘Hallo Lauk, kun je je legitimeren?’, waren de eerste woorden die ik hoorde in de feesttent (zonder bar, bandje en biertje) die in Raalte-Zuid als verkiezingslokaal fungeerde. Zes woorden typerend voor het stemmen hier. Ze staan voor ‘We kennen je, maar de regels zijn nu eenmaal dat je een legitimatie moet laten zien.’ Varianten daarop afgelopen decennia: ‘Hallo Bouhuijzen, kun je je legitimeren?’ Of, dankzij de arme tak van de familie die in het Sallandse goed vertegenwoordigd is: ‘Hallo Bouwhuis, kun je je legitimeren?’ Beide familietakken zouden uitstekende wethouders voor woningbouw kunnen leveren.
Het was een bijzondere verkiezingsuitslag, zeker in de gemeente Raalte. Twee lokale partijen, samen goed voor meer dan de helft van de stemmen, dat was nog niet zo lang geleden onvoorstelbaar. Met plezier kijk ik dan naar de landelijke politiek en media die altijd wat moeite hebben met die lokale partijtjes. Negeren of afdoen als lokale folklore zoals vroeger meestal gebeurde, dat kan niet meer. Maar helemaal serieus nemen, dat is ook moeilijk. Het blijft in de Amsterdamse-Hilversumse bubbel slikken dat niet alleen in plattelandsgemeenten, maar ook in grotere steden zoals Deventer die lokale partijen de grootste zijn.
De dalende opkomst is wel een aandachtspunt. Als oorzaak worden corona en Oekraïne veel genoemd. Ik denk zelf dat veel kiezers balen dat hun voorkeurspartij niet op het Sallandse stemformulier staat; SP, CU, SGP, Volt, PVV, FVD en de diverse afsplitsingen. Dat wordt vooral door de aanhang van PVV en FVD uitgelegd als een complot van het Haagse politieke kartel. Voor zover ik weet kan en mag echter iedereen meedoen aan de raadsverkiezingen. Die vaak luidruchtige PVV- en FVD-aanhang zou dus eerst de hand in eigen boezem moeten steken. Wel van alles op de sociale media roepen over corrupte en zakkenvullende politici, maar zelf niet aan de slag om een lokale afdeling op te richten. Ook BBB deed niet mee tot ongenoegen van stemmers in het Holstohus in Olst. Zij maakten hun stembiljetten ongeldig door daarop hun boosheid te uiten. Een beetje domme reactie. De partij van Caroline van der Plas uit Deventer kreeg in Salland vorig jaar bij de Kamerverkiezingen veel stemmen, maar koos er bewust (en verstandig) voor om eerst de jonge partij verder op te bouwen. En nog even de gemeenteraadsverkiezingen over te slaan.
De uitslag in Raalte was duidelijk omdat de twee lokale partijen GemeenteBelangen en BurgerBelangen een mooie meerderheid hebben met 14 van de 25 zetels. Voor hun kiezers is het duidelijk; samen verder met een nieuw college van B&W met elk twee wethouders. De huidige vijf wethouders, al zitten er dan op papier parttimers tussen, is erg veel voor een bescheiden plattelandsgemeente.
De twee fractievoorzitters Irene en Ben wonen (net als burgemeester Dadema) in Heino (Roalter Wind wordt steeds meer Groot-Heino), dus een avondje borrelen bij Buuffie’s moet voldoende zijn. Zo groot zijn de verschillen niet, beide partijen zijn nuchter, praktisch en weten wat er leeft onder de inwoners. Helaas gaat dat nooit zo. Er zal eerst heel veel geïnformeerd, geformeerd, moeilijk gepraat en openbaar en besloten vergaderd worden. Dat doen ze tenslotte ook in de Haagse politiek. Er is eigenlijk maar één ding dat fout kan gaan. Als GB en BB er samen niet uitkomen, dan zijn CDA en VVD nodig voor een meerderheid. Die zitten nu op de reservebank maar kunnen in dat geval stevige eisen stellen. En bepalen wie er in de coalitie komt; GB of BB. Alleen zijn dan de onderlinge verhoudingen tussen de twee grote fracties in de raad voor vele jaren verstoord. En zullen de meeste stemmers het ook niet begrijpen.