RAALTE – Het is vooraf heerlijk koffiedik kijken. Gaan er verrassingen komen? We praten er woensdagavond tijdens de uitslagenavond van de gemeenteraadsverkiezingen in de centrale hal van het gemeentehuis in Raalte met meerdere mensen over. Geen zinnig woord over te zeggen, lijkt de grootste conclusie. Maar al na de eerste uitslagen tekent zich een beeld af. BurgerBelangen wint, het CDA levert iets in, Lokaal Alternatief blijft fors achter en GroenLinks, D66 en PvdA hebben het moeilijk.
En dat beeld blijft ook zo. Na afloop kunnen we concluderen dat BurgerBelangen de grote winnaar is. Zeven zetels in totaal, ten opzichte van de vorige verkiezingen een winst van drie. GemeenteBelangen blijft de grootste partij (zo’n 130 stemmen meer dan BurgerBelangen) en behoudt haar zeven zetels. Het CDA levert één zetel in en komt op vijf. Lokaal Alternatief is de grote verliezer. Maar zover is het in het gemeentehuis nog niet.
De presentatie van de uitslagen is in handen van burgemeester Martijn Dadema. En hij blijkt er talent voor te hebben. Grapje hier, opmerking daar. Het is tenslotte een feestje van de democratie. Over de opening van stemlocatie De Hoppe in Broekland op maandag: “Ik kreeg op een gegeven moment een berichtje. Ze hadden al acht stemmers gehad. ‘Wat dit wel zo’n goede investering’, vroegen ze.”
Wethouder Dennis Melenhorst (VVD) schat in dat zijn partij qua zetels redelijk stabiel zal blijven. En daarin heeft hij, zo blijkt dus later, ook gelijk. “Landelijk zie je dat lokaal wint. De vraag is hoe het qua zetels eindigt tussen GemeenteBelangen en BurgerBelangen.” Op de vraag of hij niet erg zenuwachtig is, aangezien de uitslagen bepalend zijn voor zijn inkomen, antwoordt hij: “Dat valt wel mee. Dat weet je als je bestuurder wordt. Dat hoort erbij. Of ik al lijntjes heb uitgezet in mijn netwerk?” Hij begint te lachen. “Nee…”
Sylvia van der Heide (tweede op de kieslijst van BurgerBelangen) geeft eerlijk toe dat ze die ochtend vroeg wakker was. Maar ze zegt het met een lachend gezicht. De eerste cijfers geven de burger immers moed. “Ik ben heel benieuwd. Leuk, spannend. Hoe je het ook wendt of keert, dit is een feestje van de democratie. De kiezer bepaalt en je hebt de uitslag te respecteren.”
Songfestival
De naar schatting zo’n 150 bezoekers borrelen verder. Als een stembureau opvallend goede resultaten voor de eigen partij heeft, klinkt er soms gejuich. Anderen schrijven mee. Slaan al op basis van tig procent van de uitslagen aan het rekenen. We moeten denken aan een tweet die we eerder die avond voorbij zagen komen: ‘Uitslagenavonden zijn voor politicologen toch een beetje wat het Songfestival is voor de rest van Nederland’.
Wethouder Wout Wagenmans (GB), hij neemt afscheid, stelt dat het voor hem niet minder spannend is dan normaal. “Het is als een voetbalwedstrijd. Er is altijd spanning. Maar ik sta er wel relaxed in. Van tevoren hebben we gezegd dat we blij zijn met zeven zetels. We zijn een coalitiepartij; we voeren beleid uit, de oppositie kan gemakkelijker inkoppen.”
Arie van der Wilt (PvdA) is wat meer gespannen. Het is inmiddels rond half twaalf, de meeste uitslagen zijn al binnen, maar hij heeft nog wel een flink aantal stemmen nodig, wil hij in de raad blijven. Op de vraag of een avond als dit nog wel leuk is, begint hij te lachen. En enkele omstanders ook. “Het is spannend…”, stelt hij. “Hopelijk wordt het nog leuk. De vorige keer ging het er ook om. Ik geef eerlijk toe dat ik vooraf op meer hoopte. Een verklaring? Nee, ik heb geen idee. De lokale partijen doen het goed. Maar bij de vorige Europese verkiezingen, met Frans Timmermans, waren we nog de grootste. Misschien verkopen we het wel niet goed.”
Schandalig
Gerria Toeter (CDA) kan op dat moment al wel concluderen dat haar partij gaat inleveren. “Met vijf zetels zijn we blij, vier is teleurstellend.” Op de vraag of de cijfers misschien te maken hebben met de inhoudelijke verschillen die er lijken te bestaan tussen het landelijke CDA en de lokale afdelingen, antwoordt ze bevestigend. “We hebben veel te weinig agrarische vertegenwoordigers. De sector heeft er natuurlijk ook last van: elke vier jaar weer ander beleid. En we hebben er zelf ook schuld aan: Maurits von Martels kwam niet eens terug in de Tweede Kamer. Schandalig. Daar heb je last van. Wat me verrast? Dat de goede resultaten van BurgerBelangen op dit moment nog niet ten koste gaan van GemeenteBelangen.”
De spanning stijgt. Vlak voordat Dadema de definitieve uitslag bekend maakt, klinkt ‘Don’t fear the Reaper’ van Blue Öyster Cult door het gemeentehuis. Even denken we aan de vertegenwoordigers van GroenLinks, D66 en PvdA…. Maar die worden op het laatst alsnog beloond, zo blijkt als Dadema rond een uurtje of twaalf de voorlopige uitslag bekend maakt. Ze behouden allemaal een zetel. Het CDA levert er één in; Lokaal Alternatief twee; weggevaagd. We horen iemand juichen bij dat nieuws. Bij GemeenteBelangen zien we vuisten triomfantelijk omhoog gaan, als blijkt dat de partij zeven zetels behoudt. Niels Folgers (D66) heeft een beetje gemengde gevoelens. “We hadden op minimaal twee zetels gehoopt. Het ging vanavond op en neer. Twee uur geleden zaten we op het dieptepunt, maar nu zijn we ook wel blij met één zetel.”
Realistisch
Aan de tafels waar BurgerBelangen zich heeft verzameld is het echter feest. Lijsttrekker Ben Nijboer houdt het aanvankelijk op een: ‘Wauw’. “Misschien dat we hier op hadden gehoopt, maar dit hadden we niet verwacht. Vooraf hadden we zoiets van: één zetel extra is winst, twee is top en drie hoop je dan, maar dan houd je je wel voor dat je realistisch moet blijven…”
En tja, dan zijn er ook nog de verliezers. In verband met corona is Egbert den Daas (Lokaal Alternatief) niet van de partij. Waarschijnlijk heeft hij de avond thuis via de stream gevolgd. De druiven zullen zuur zijn. Want democratie is dan wel een feestje, verliezen is nooit leuk…