Gerlant: Piet Hermus over de klimaatmars

Gerlant geeft deze week zijn podium aan Piet Hermus, akkerbouwer uit Brabant, voorzitter van de lokale (Z)LTO in Drimmelen. Hij liep enkele weken geleden mee met de klimaatmars van Urgenda, die ook door Salland kwam. “Iets wat je niet gauw van een boer zou verwachten”, zo laat Gerlant weten. “Ik heb Piet leren kennen door SallandCentraal in de tijd van de fosfaatkwestie in den lande. Hij begon zich toen in de discussie te mengen. Piet is ook columnist voor Nieuwe Oogst. Over Piets klimaatacties heb ik ooit al eens een column geschreven. Er was die dag weinig tijd voor een gesprek, dus heb ik hem nageroepen dat hij zelf maar eens een verhaal op papier moest zetten.” En dat is dus gebeurd.

“Effe voorstellen; Piet Hermus, 55 jaar, boer te Zevenbergschen Hoek, tussen de Moerdijkbruggen over het Hollands Diep en Breda. Ik ben akkerbouwer op zeeklei, met hier nabij ook veen en zand. Een streek op het strategische grensvlak van Holland en Brabant. Ik liep mee met The Climatemiles 2.0 van Urgenda. Deze wandeling/route met veel mensen ging van Eemshaven via Rotterdam per trein naar Schotland en van Edinburgh naar de Klimaattop in Glasgow. Etappe 8 van TheClimatemiles op 14 oktober ging van Zwolle naar Raalte.
Toevallig had ik tijd alles mee te lopen tussen de aardappelen- en suikerbietenoogst in. Waarom deed ik dit? Zaterdag 12 september 1998 was de dag dat in Nederland het klimaat veranderde. Toen stond alles voor het eerst blank, bij collega-boeren en mezelf in West-Brabant. Nergens waren we op voorbereid. Hierna is het nog tal van keren gebeurd, gewasschade door extreme buien; 2002, 2005, 2006, 2011, 2013, 2015 en 2017. Voor 1998 nooit. Ik teel aardappelen, winterpeen, uien, knolselderij, suikerbieten, graszaad en wintertarwe. Een aantal van deze gewassen verrot als ze 24 uur onder water gestaan hebben. Alle landsdelen hebben intussen hun portie gehad. Inmiddels hebben we soms te maken met droogte en hitte. De extremen worden het nieuwe normaal.
Maar ik zag de files en rijen op Schiphol toenemen. Het klimaat is veranderd, door uitstoot van broeikasgassen, door onze consumptie. Schade bij enkelen, veroorzaakt door allen. Het Kyotoprotocol van 1997 meldde al dat de mens de bepalende factor is bij deze klimaatverandering. De klimaatzaak, waarbij Urgenda de Staat daagde en de rechter op 24 juni 2015 de Staat veroordeelde om meer te doen tegen de uitstoot van broeikasgassen en wees op haar zorgplicht ten aanzien van haar burgers, bevestigde dat.

Iets immoreels

Ik zie samenhang tussen klimaatverandering, gevolgen, weersextremen en de rol die landbouw daarbij kan hebben om dit op te lossen. Boeren zetten met hun gewassen CO2 via zonlicht om in zuurstof en energie. De landbouw is de enige maatschappelijke sector, naast bosbouw, die dat kan. Dat boeren kritiek krijgen van mensen die alleen CO2 produceren, heeft iets immoreels in zich. Boeren kunnen in potentie CO2 vastleggen in de vorm van humus, blijvend grasland of hout. Boeren hebben het beste maatschappelijke verhaal bij het klimaatvraagstuk. Dat moet verteld worden. Dan moet je van je erf af. Boerenleiders moeten dit vertellen. Een wedstrijd die je kunt winnen, moet je spelen. Dat is hun taak! Sommige boeren zijn vooral met interne strijd bezig. Daarnaast is een aantal boeren en boerenleiders klimaatsceptisch. Tal van boeren laten zich opjutten door valse profeten of populistische Rattenvangers van Hamelen.
Wij liepen ten oosten van de IJssel waar FDF en BBB sterk zijn. Ik zag een trekker met maïskar met stickers van VollGas. In de Randstad trekken sommige lopers jasjes aan van de PvdD of GroenLinks. Ach ja. Wij bevinden ons in een periode van verandering. Dat is niks nieuws. Boeren hebben al zo veel transities overleefd. Het is aanpassen of wegwezen.

Spannend

September 2015 was er veel neerslag rond de Biesbosch. Het Land van Heusden en Altena kreeg, evenals in 2014, meer dan 100 mm te verwerken. Ik stuurde Urgenda een mail, die ik indikte tot een opiniestuk, dat in Trouw verscheen. Vervolgens nodigde Marjan Minnesma van Urgenda me uit om mee te lopen met de klimaatmars van Utrecht naar Parijs, die via de Biesbosch vlakbij mij langskwam.
November 2015 liep ik vijf etappes van de Climatemiles 1.0 mee. Dat was best spannend. Ik, als enige boer, ontmoette er mensen van allerlei pluimage met eveneens zorgen over klimaatverandering. Het blijkt dat we veel gemeen hebben. Er zijn betweters in andere bubbels, die als predikers willen vertellen hoe de ander moet veranderen, maar ze stonden wel open voor het meest authentieke, krachtige verhaal van boeren die gewasschade ondervinden, maar ook planten hebben die CO2 kunnen binden. Ik had een suikerbiet meegenomen. Zo raak je aan de praat. Mijn verhaal landde en maakte bij mensen die ik aanvankelijk zag als opponenten diepe indruk. Het blijkt dat tegenstanders medestanders kunnen en moeten zijn, zelfs vrienden kunnen worden.

Nieuwsgierig

Kortom: Wees nieuwsgierig naar elkaar, luister, loop, praat samen. Het is makkelijker anoniem je te verstoppen in een trekkercolonne dan echt te praten. Ga naar de ander toe. Nodig de ander uit. Je wilt toch als boer, dus ondernemer, je spullen verkopen in de maatschappij? Dan moet je die wel leren kennen. Laat je trekker thuis en hou op met die stoere optoerkletspraat. Er is ook nog zoiets als boerenfatsoen.

Boeren hebben een oplossing. Dat is een boodschap van hoop. Wij hebben het beste verhaal. Dat was zo, is zo en zal altijd zo blijven.”

Piet Hermus
Zevenbergschen Hoek