‘We willen meer activiteiten ontplooien om leden te trekken; een mix van oorspronkelijke en nieuwe inwoners’HEINO – Vereniging voor Heemkunde Omheining bestaat 40 jaar. Dat wordt tot en met 27 november gevierd met een tentoonstelling over de geschiedenis van de vereniging in de Maelderieje in Heino. Bovendien is er in het weekend van vrijdag 22 tot en met zondag 24 oktober een open huis. “We staan er prima voor, we hebben zo’n achthonderd leden, meer dan Raalte”, stelt voorzitter Ton van de Griendt met een plaagstootje richting de buren. “Dat kan Geert Hannink wel hebben…”
Naast Van de Griendt zijn ook actieve leden Paula Scholtz (coördinator werkgroep genealogie), Anneke Grit (secretaris) en Toon Hoefsloot aangeschoven in de ‘oude huiskamer’, een ouderwetse woonkamer in de expositieruimte van de vereniging, de ook fungeert als ontvangstruimte. Hoefsloot is eindredacteur van ledenblad OmHeino. Vier keer per jaar gaan er zo’n 800 boekjes richting de leden. “Veel naar Heino, uiteraard, maar ook naar de omgeving rondom Heino en door het hele land. Veelal zijn dat weggetrokken Heinoërs. Er gaan er ook telkens drie naar het buitenland; eentje zelfs naar de VS.”
Voor de historische vereniging ontstond, was er al een groep mensen uit Heino en omgeving die zich bezig hield met de streektaal. Mede aanleiding voor de oprichting van de vereniging was het boek ‘Heino – Een geschiedenis van mens en plaats’ van oud plaatsgenoot Jan Bieleman. Dat wakkerde de interesse in de plaatselijke geschiedenis flink aan. Dat leidde tot de oprichting van Omheining op 25 maart 1981. Aanjagers waren onder andere Jennie Pruim (“Zij kende de weg in de archieven”) en Henk van der Veen, hoofd van de openbare lagere school in Heino. “Ik kan me nog herinneren dat de vereniging meteen flink werd gedragen door de gemeenschap”, vertelt Grit. “Mijn schoonmoeder was erg geïnteresseerd in de heemkunde. Zij pushte iedereen, kinderen, familieleden, om historische materialen aan Omheining ter beschikking te stellen.”
Na wat omzwervingen vond de vereniging in ’96 een permanent onderkomen in de Maelderieje. Daar houden circa zeventig actieve vrijwilligers zich bezig met historisch onderzoek (mensen en gebouwen in de voormalige gemeente Heino), genealogie, streektaal, de organisatie van exposities, het schrijven van het verenigingsblad en het digitaliseren van historische gegevens.
Schoenmakers
Het valt op dat van de vier deelnemers aan het gesprek er niet een in Heino is geboren. Als het gaat om de leden, spreken ze van een goede mix van oorspronkelijke en nieuwe inwoners . Van de Griendt (geboren in Rotterdam) is nu drie jaar actief. “Ik vind vooral de ontstaansgeschiedenis van Heino heel interessant. De naam Heino werd in 1236 voor het eerst opgetekend. Het begon hier natuurlijk al veel eerder met agrarische activiteiten. Dat trok weer ambachten aan. Heino was in de middeleeuwen een echt schoenmakersdorp. Blijkbaar zaten er hier zoveel dat ze de hele omgeving van schoenen konden voorzien. En dan komt er natuurlijk ook een kerk. De toren van de Nicolaaskerk stamt uit de vijftiende eeuw.”
Scholtz is nu twee jaar lid. Ze woont nog maar kort in Heino. “Ik ben een echte geschiedenisfreak”, zegt ze. “Ook in de andere plaatsen waar ik heb gewoond, hield ik me met de historie bezig. Het is ook een leuke manier om mensen te ontmoeten. Ik heb hier in korte tijd al veel geleerd over familienamen. Ik weet al snel aan de hand van de achternaam of het gaat om een echte Heinose familie of niet.”
Open vensters
Grit is al 33 jaar lid. “Ik ben natuurlijk ‘geïndoctrineerd’ door mijn schoonouders. De opa van mijn echtgenoot was onderwijzer. Ik vind het zelf heel interessant om onderzoek te doen naar de geschiedenis van dit gebied, maar ik richt me dan vooral op de periode vanaf ongeveer 1900. Met name ook op Zwolle, daar kom ik vandaan. Maar in mijn stamboom kom ik ook veel Heinoërs tegen. Ik vind het een interessant dorp. De ontwikkeling is best te vergelijken met die van een stad. Er is hier natuurlijk veel import vanuit Zwolle. Dat heeft ervoor gezorgd dat Heino de vensters naar de buitenwereld altijd open heeft gehad. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Raalte. Ik heb altijd de indruk gehad dat ze daar veel meer met zichzelf bezig zijn. Alhoewel dat inmiddels ook wel wat veranderd is. Maar dat verschil intrigeert me. Zo dicht bij elkaar en toch zo verschillend.”
Busongeluk
Hoefsloot is al zo’n 37 jaar lid van Omheining. “Ik was onderwijzer en vond het belangrijk dat ik in de klas ook wat over de geschiedenis van Heino kon vertellen”, vertelt hij. “Een jaar of tien geleden heb ik meegeholpen aan de Canon van Heino. Daarvoor heb ik me nog veel verder in de geschiedenis van Heino verdiept. Wat me is bijgebleven? Nou, ik vind het heel bijzonder dat de oude gemeente Heino de eerste vrouwelijke katholieke wethouder in Nederland had: Annette Passtoors. Zij werd in 1923 al gemeenteraadslid en in 1927 wethouder. Ze vertrok in 1934 met de stille trom richting Zeist. Waarom? We hebben geprobeerd om dat uit te zoeken, maar we kwamen er niet achter. Ze duikt wat later overigens wel weer op in de boeken. En ik moet ook meteen denken aan het busongeluk in 1924. Dat was nationaal nieuws. Er was een feest in Raalte. De firma Doevelaar had busritjes georganiseerd. Op de terugweg bleek een van de lampen het niet te doen. De chauffeur zette de bus aan de kant. Daarna kwam er een steekvlam, waarna de bus in de brand vloog. Passanten probeerden nog te helpen, maar veel inzittenden konden er niet meer uit. Zeven mensen kwamen om. Het was allemaal heel erg tragisch. Waarschijnlijk was de kapotte lamp een carbidlamp. Dat ongeluk zorgde voor heel veel artikelen in de kranten en leidde ertoe dat de veiligheid van de bussen werd verbeterd…”
Toekomst
Volgens Van de Griendt staat de vereniging er op dit moment financieel goed voor. “Met dank aan de gemeente, want we hebben coronasubsidie gehad.” Hoefsloot: “Nu hebben we zo’n achthonderd leden, maar tien jaar geleden waren dat er nog zo’n 1100. Het ledenbestand vergrijst nou eenmaal. Maar toch zijn er sindsdien ook wel weer nieuwe leden bij gekomen.” En de toekomst? Grit: “Informatie digitaal beschikbaar maken, zal de komende tijd een van onze belangrijkste taken zijn. We hebben net een nieuwe webpagina gelanceerd, waar veel historische informatie achter hangt. En daarnaast willen we meer naar buiten treden. Het is de bedoeling om nieuwe activiteiten te ontplooien om meer nieuwe leden te krijgen. En dan inderdaad een mix van oorspronkelijke en nieuwe inwoners. Kijk, veel geboren Heinoërs kennen de verhalen wel. Maar nieuwe inwoners kijken er met een frisse blik naar.” Scholtz: “Soms kom je met een verhaal waarvan veel oude Heinoërs zeggen: ‘Dat wist ik niet eens’.”
Het open huis duurt op vrijdag 22 oktober van 11.00 tot 20.00 uur; op zaterdag 23 oktober van 11.00 tot 15.00 uur en op zondag 24 oktober van 12.00 tot 16.00 uur. Zie verder omheino.nl.