Schade Sallandse pluimveehouders door vogelgriep Heeten geschat op 5 tot 10 miljoen euro
LETTELE – Nieuwe besmettingen zijn er niet geweest nadat er eind augustus vogelgriep (H5) werd geconstateerd op een (direct daarna geruimd) hobbybedrijf voor sierwatervogels in Heeten, maar de Sallandse pluimveehouders blijven zitten met veel schade en nog meer vragen. Waar kwam de besmetting vandaan in een periode zonder trekvogels? Hoe kan een hobby met watervogels zo uit de hand lopen en waarom wist de overheid van niets?
Wim Beltman (vleeskuikenhouder in Lettele), Wilco Wijlhuizen (opfokleghennen in Holten), Harrie Peters (slachtkuikenmoederdieren in Lettele) en Jolanda Kieftenbeld (leghennen in Haarle) kijken terug op een moeilijke en zware periode; “Onze boosheid richt zich niet op die Heetenaar persoonlijk, maar wel op de gang van zaken.”
De meest recente ergernis? Er zijn eind augustus 1400 watervogels geruimd door de NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit), maar twintig dieren blijken in leven gehouden te zijn omdat het om zeldzame rassen ging. “Daar kwamen we min of meer toevallig achter. Dat is toch geen open en volledige communicatie naar ons als Sallandse pluimveesector toe? Stel dat er toch vogelgriep was vastgesteld bij deze vogels, wat waren dan de gevolgen wel niet voor ons geweest?”
De hele gang van zaken zit hen niet lekker, ook nu het eind augustus afgekondigde vervoersverbod voor het hele gebied tussen Raalte en Deventer inmiddels is opgeheven.
“Oh nee toch, wat een ellende”, was de eerste veelzeggende reactie van Peters destijds op het bericht over vogelgriep in Heeten. Het vervoersverbod dat onmiddellijk afgekondigd werd in een straal van 10 kilometer zorgde direct voor problemen. “We mochten op ons gemengde bedrijf niet eens meer de varkens opladen. Terwijl je die in de huidige slechte markt al amper kwijt kunt. Na onderzoek bleek ontheffing gelukkig mogelijk wanneer een hygiëneprotocol werd nageleefd en konden de varkens toch geladen worden”, herinnert Wijlhuizen zich.
Stap voor stap werden oplossingen gezocht. Zo moest elke lading voer apart van de voerleveranciers door aangewezen corridors naar de pluimveebedrijven in het afgesloten gebied gebracht worden. En de regels werden streng gehandhaafd; een scheurtje in een blauwe ontsmettingshoes over de schoenen en een kop koffie voor de chauffeur tijdens het lossen van voer leverden meteen een stevige boete op. Alle begrip daarvoor, zo zeggen de vier Sallanders, maar het is ook meten met twee maten. Een gefrustreerde Beltman. “Waar wij als pluimveesector aan zoveel regels en eisen moeten voldoen, daar kan dus een hobbyist zonder enige vergunning 1400 watervogels houden. En waarschijnlijk ook zonder pluimveerechten wat dan dus een economisch delict is.”
Veel bereikt
Kieftenbeld; “Als pluimveesector hebben we zoveel gedaan en bereikt. Preventie, hygiëne in en rond de stal, bloedonderzoeken, controles, bezoekersprotocol, verplicht douchen, noem alles maar op. Er zijn afgelopen jaren wel besmettingen met vogelgriep geweest uit de natuur, maar die bleven door die maatregelen altijd beperkt tot hetzelfde bedrijf. En nu dus een uit de hand gelopen hobby waar niks gecontroleerd werd.”
De Haarlese, ook voorzitter van landbouworganisatie LTO-Salland: “Wij als pluimveehouders moeten voor elk dier dat we verplaatsen vooraf een aanvraag doen en dat melden in het registratiesysteem. Bij een besmetting is dan direct traceerbaar waar eventueel een risico zit qua besmetting. In Heeten gebeurde dat allemaal niet terwijl hij wel handelde in deze dieren. Waar is die besmetting vandaan gekomen? Geen trekvogels, die zijn er in augustus nog niet. Dan denk je toch aan een besmet ei of dier dat van elders naar Heeten is gehaald. Kan dat weer gebeuren?”
Onhygiënisch
Wijlhuizen: “Hoe wil je dubbel reinigen en ontsmetten op een bedrijf waar dus nog pluimvee aanwezig is? De uitloop/vliegkooi waarin de dieren worden gehuisvest is volop begroeid en voorzien van zwemvijvers. Dit is een zeer onhygiënisch systeem waardoor de kans op een nieuwe besmetting zeer groot is.“ Toen hij al snel berichten las dat de betrokken hobbyboer na de ruiming door wilde gaan trok hij direct aan de bel en belde burgemeester Dadema, niet van zijn eigen gemeente Rijssen-Holten, maar van Raalte. “Zijn 06 stond op Facebook. Ik wilde hem even duidelijk maken dat zoiets echt niet kan. Alweer praten over doorgaan terwijl iedereen nog in spanning zit over mogelijke nieuwe besmettingen en alle gevolgen van het vervoersverbod. Dadema gaf eerlijk toe dat zo’n uitbraak van vogelgriep nieuw was voor hem en de gemeente Raalte. Later hebben enkele collega’s nog een uitgebreid gesprek met hem gehad.”
Van zijn eigen gemeente Rijssen-Holten hoorde hij weinig of niets. Ook de gemeente Deventer liet niets van zich horen, weten de twee pluimveehouders uit Lettele. “Gemeentes horen het te weten als zo’n hobby uit de hand loopt en er een vergunning nodig is. Dat moet officieel vanaf 250 dieren. Of dat moeilijk te controleren is? De gemeente Deventer controleert ook bij iedereen of er een hond is”, zegt Beltman.
Extra transporten
De schade voor hem en zijn collega’s zal nooit precies bekend worden, maar die zal tussen de 5 en 10 miljoen euro liggen, zo durft Beltman gerust te stellen. “Niet alleen voor ons als pluimveehouders, maar ook voor zzp’ers die geen werk hadden, voor voerfabrikanten, slachterijen, noem maar op. Hier op dit bedrijf moesten de dieren nu naar de slachterij in Dedemsvaart. Maar daardoor moesten andere dieren weer naar andere slachterijen in Nederland. Denk eens aan al die extra transporten. Wij werken hier met een speciaal kipconcept voor Albert Heijn en kunnen nu pas komende maand nieuwe dieren krijgen. De stallen staan dus weken lang leeg en inkomsten zijn er niet. Die tijd gebruik je dan maar voor onderhoud. Je moet toch wat.”
Fonds
Die miljoenenschade wordt niet vergoed. Alleen de kosten van de NVWA worden uit een speciaal fonds betaald. Dat geldt omdat het een hobbydierhouder was ook voor de kosten van de ruiming in Heeten. Ook ruimingen bij professionele pluimveehouders worden uit dat dierfonds betaald. “Maar dat hebben wij als Nederlandse pluimveehouders eerst zelf moeten vullen. De jaarlijkse heffingen daarvoor lopen soms in de duizenden euro’s”, weet Kieftenbeld. Gevolgschade zoals nu in Salland zoals (extra) leegstand, extra vervoerskosten, afwaardering van de eieren en het niet kunnen verplaatsen van dieren worden nooit vergoed.”
Meest recente reden voor hun boosheid en ergernis is het feit dat twintig watervogels op het geruimde bedrijf in Heeten gespaard zijn. “Het zouden zeldzame rassen of zo zijn, die vallen dan onder een andere wet. We konden het eerst bijna niet geloven. Het is allemaal zo riskant wat daar in Heeten gebeurt. Je zou op dat hele bedrijf de grond een meter moeten weghalen en veilig af voeren om elk toekomstig risico op een nieuwe besmetting te voorkomen. En het is toch geen eerlijke en open communicatie van de NVWA naar ons toe?”
Foto: De Sallandse pluimveehouders (vlnr) Jolanda Kieftenbeld, Harrie Peters, Wim Beltman en Wilco Wijlhuizen schatten de schade voor hun sector door de vogelgriep in Heeten op 5 tot 10 miljoen euro.