Acht huishoudens op één erf in buitengebied

Raaltenaar Jeroen Ex kartrekker bij eerste erfdelersproject in gemeente Deventer

RAALTE/LETTELE – Hij woont nu (nog) in Raalte, maar Jeroen Ex hoopt in de loop van volgend jaar te verhuizen naar een voormalige boerderij aan de Borgelinksweg tussen Lettele en Okkenbroek. Op zich is dat geen nieuws, maar het gaat in dit geval om iets nieuws wat snel furore maakt; het project ‘Buiten Delen’ waar Ex met zeven andere huishoudens gaat wonen, is het eerste ‘erfdelersproject’ in het buitengebied van de gemeente Deventer.

Samen met die andere huishoudens woont Ex straks op hetzelfde boerenerf. Twee woonunits komen er in de oude boerderij zelf, zes woonunits in de twee schuren. Daarnaast zijn er enkele gemeenschappelijke ruimtes, zoals een grote keuken. Een architect is inmiddels druk bezig; alles moet na de drastische verbouwing goed bij elkaar passen; de oude karakteristieke boerderij mag niet aangetast worden en de omgeving moet een streekeigen uitstraling krijgen. Op de omliggende kleine 4 hectare aan grond wordt gewerkt aan de aanleg van onder meer een houtsingel, boomgaard en een nieuw wandelpad (op de plek waar in het verleden ook zo’n pad lag). Een deel van de grond wordt verpacht aan biologische boeren, in dit geval Rick en Arjuna Huis in ’t Veld van ‘de Melkbrouwerij’ in Lettele.
Elk van de acht woonunits is en blijft wel eigendom van de bewoner. Het is geen commune of leefgemeenschap, waarbij alles gezamenlijk eigendom is, zo vertelt Ex. De geboren en getogen Raaltenaar, zoon van een vroeger bekende dierenarts, werkte tientallen jaren in de tropische bosbouw in Zuid-Amerika. Hij keerde in 2019 terug naar zijn geboorteplaats, maar zocht bewust een nog wat rustigere en groenere omgeving. Aan de Borgelinksweg in het buitengebied van de gemeente Deventer denkt hij die gevonden te hebben. Samen met twee Deventernaren is hij de kartrekker van dit project ‘Buiten delen’. Met meerdere gezinnen, jong en oud, met of zonder kinderen, op een gezamenlijk boerenerf in het buitengebied gaan wonen; dat idee wordt de afgelopen jaren door een groeiende groep mensen omarmd. En niet alleen in Salland.
Maar zoiets ook werkelijk realiseren, is dus niet makkelijk. De drie initiatiefnemers zijn er al anderhalf jaar mee bezig. Met vallen en opstaan soms, want vind maar eens een geschikte en betaalbare boerderij die te koop staat. “Zeker niet nu de prijzen op de woningmarkt de pan uitrijzen. Voor je het weet komt er weer een Amsterdammer met veel geld die zoiets even koopt voor zijn dochter zodat die er paard kan rijden”, zo vertelt Frank Leenen uit Deventer, een van de andere kartrekkers.

Selecteren

Enthousiasme voor het idee was er in ieder geval meer dan genoeg. “Als je zo’n plan voor erfdelen bekend maakt, dan krijg je ontzettend veel reacties”, zo vertellen Ex en Leenen. “Je moet dus gaan selecteren tijdens een paar rondes. Is iemand kredietwaardig, kan hij dit wel betalen? Banken hebben best moeite om zo’n nieuwe soort hypotheek te financieren. Deel je daarnaast onze visie op dit samen wonen en delen? We willen bijvoorbeeld duurzaam bouwen. En een bijdrage leveren aan natuur en biodiversiteit rond de boerderij. En tot slot, er moet natuurlijk een klik zijn tussen de toekomstige bewoners. Uiteindelijk hielden we van de honderd mensen die enthousiast belden precies genoeg huishoudens over voor dit project.”
Maar vroeger of later kan een bewoner toch weer zijn eigen woonunit verkopen aan iemand anders? “Klopt, daar hebben de andere zeven geen invloed op. Al zal een nieuwe koper wel lid van onze coöperatie van eigenaren moeten worden. De samenstelling hier van de bewoners gaat vroeg of laat veranderen. We hebben als initiatiefnemers alle vertrouwen dat het goed gaat. Lang niet iedereen wil op zo’n manier samen met anderen op hetzelfde boerenerf wonen. Of kan dat, want je zit hier relatief ver van veel voorzieningen in dorp of stad.”

Subsidie

Omdat het een relatief nieuwe ontwikkeling is, meer huishoudens op een voormalig boerenerf, kon ‘Buiten Delen’ op steun rekenen van zowel de gemeente Deventer als de provincie Overijssel. Zo kwam er bijvoorbeeld twee ton subsidie beschikbaar om dit project als voorbeeld te laten dienen voor anderen. ‘Buiten delen’ is namelijk een goede zaak voor het hele platteland, daarvan is wethouder Liesbeth Grijsen (Gemeentebelang) uit Lettele overtuigd. Twee jaar geleden gaf ze het startschot voor ‘Kansen uit buiten’ waarmee Deventer de vitaliteit van het buitengebied extra wilde versterken. “Het buitengebied ondergaat een transformatie. Aan de ene kant de boeren die hun bedrijf verder willen ontwikkelen, aan de andere kant de boeren die stoppen. Daarom is het heel belangrijk dat we met ‘Kansen uit buiten’ de mogelijkheden verruimd hebben om leegstaande stallen te slopen. In ruil voor nieuwe woningen en herstel van landschap en natuurwaarden.”
In ‘Kansen uit buiten’ zijn zowel oude als nieuwe elementen uit de vaak aangepaste Rood-voor-Roodregeling te vinden. Deventer werkt daarbij niet samen met de buurgemeenten Raalte en Olst-Wijhe, hoewel de problematiek goed vergelijkbaar is. “Maar twee jaar geleden bij de start hebben we bijvoorbeeld delen van de sloopregeling van oude stallen van Raalte overgenomen, die was toen net nieuw. Ik denk dat we als gemeente Deventer ook wat meer accent leggen op ruimtelijke kwaliteit en verbetering van het landschap dan onze buurgemeenten. Dat hoort misschien bij een monumentale stad als Deventer.”

Oerwoud

Frank Leenen: “Hier gaan wonen met acht huishoudens betekent volgens mij extra dynamiek voor het buitengebied, naast de gewone agrarische productie bij boeren. En je behoudt deze karakteristieke boerderij. We willen ook heel snel alle omwonenden nog beter gaan informeren over onze plannen.” Jeroen Ex laat als bewijs dat het werk begonnen is, de net aangeplante houtsingel zien. “Ik heb tropische bosbouw in Deventer gestudeerd. Dus nu denken ze hier dat ik ook wel verstand heb van streekeigen beplanting. En ik doe maar of ik dat ook heb…” Hij kijkt uit naar volgend jaar als alles klaar moet zijn. “Ik heb tientallen jaren in het Zuid-Amerikaanse oerwoud gewoond. Daarna is zelfs een dorp als Raalte aan de drukke kant, laat staan een stad.”

Foto: Raaltenaar Jeroen Ex (rechtsvoor) is een van de drie initiatiefnemers voor het eerste erfdelersproject in de gemeente Deventer; acht huishoudens komen in de loop van 2022 te wonen in en rond de voormalige boerderij (achtergrond) tussen Lettele en Okkenbroek.