Afgelopen zaterdag zou burgemeester Dadema samen met het bestuur van de inmiddels opgeheven Stichting Raalte viert Vrijheid een ‘vrijheidsboom’ planten bij de oorlogsgraven op begraafplaats de Westdorp in Raalte. Helaas kon dat niet doorgaan. Na de beelden van volle stadsparken leek me dat wat overdreven, maar helaas worden in deze coronatijden vaker belangrijke of leuke zaken verboden. Het zal allemaal nodig en nuttig zijn, maar het begint te kriebelen.
De gemeente Raalte verdient wél alle hulde voor de keurige manier waarop de Stolpersteine (of struikelstenen) die herinneren aan weggevoerde joodse bewoners, bij de herinrichting van de Almelosestraat netjes in het nieuwe trottoir zijn gelegd.
Ik was nauw betrokken bij Stichting Raalte viert Vrijheid die een jaar geleden een heleboel activiteiten had gepland ter herdenking van 75 jaar bevrijding. Mooi om het grote enthousiasme en inzet van alle vrijwilligers mee te maken. Hetzelfde enthousiasme dat ik bij interviews voor deze krant in Heino (met heerlijk eigenwijs een eigen bevrijdingsvlag), Luttenberg en Mariënheem ontmoette. In elk Sallands dorp werd hard gewerkt aan activiteiten om de bevrijding in april 1945 te herdenken. Uiteindelijk bleef het bij een enkele monument en wat publicaties. Veel werk, tijd en inzet van veel Sallanders was dus voor niets. Jammer, maar het kon even niet anders, toen en nu nog steeds. Hans Groen, die het grote bevrijdingsconcert bij de Kruisverheffing moest annuleren, hield daarna zoveel energie over dat hij deze maanden zes marathons loopt voor Stichting Leergeld Salland.
Bij het planten van die vrijheidsboom in Raalte was mij gevraagd om een woordje te doen. Eerlijk gezegd schrijf ik liever dan dat ik toespraken houd, maar wat moet, dat moet. Op mijn eigen manier. Afgelopen jaren valt me steeds vaker op dat de oorlog gebruikt en vooral misbruikt wordt door allerlei groepen en politieke partijen. Tegenstanders van de coronaregels die de avondklok vergelijken met de spertijd van de Duitse bezetters. Populistische politici die oproepen tot een opstand tegen de regering omdat die een dictatuur zoals het Derde Rijk wil vestigen. De Jodenvervolging vergelijken met de manier waarop met bevolkingsgroepen nu wordt omgegaan. Vernielen van een joods restaurant of hakenkruizen kladden op moskeeën. Of de meest verschrikkelijke verwijzingen naar gaskamers op sociale media. Allemaal mensen die (te) weinig weten over de gebeurtenissen in 40-45. Zo’n inktzwarte bladzijde in onze geschiedenis serieus durven te vergelijken met deze vervelende (en voor velen zware) tijd is een gotspe.
Herdenken alleen is niet meer voldoende. Het moet ook gaan om geleerde lessen over fascisme, dictatuur en onderdrukking en die lessen ook in 2021 gebruiken. Die oorlogsgraven op de begraafplaats in Raalte waren een goede plek om daar even bij stil te staan. Kijk maar eens naar de namen en de jonge leeftijden van deze gesneuvelden. Die zouden met stijgende verbazing naar ons huidige gekreun en gesteun hebben geluisterd.
Al moet ik eerlijk zijn; toen ik als kind mopperde op die vieze spruitjes of boereteeje (tuinbonen) vond ik de verwijzing van mijn ouders naar de Hongerwinter ook niet echt boeiend. Gelukkig weet ik nu beter.