Aandacht voor duurzaamheid, biodiversiteit, hernieuwbare energie en educatie
WIJHE – Educatie, co2-vrije huizen, wandelpaden, productie van biologische groenten, een voedselbos, aandacht voor duurzaamheid, natuur en biodiversiteit, maar ook voor saamhorigheid in Wijhe; de lat ligt hoog bij wat officieel Energietuin de Noordmanshoek heet, inmiddels ook bekend als Landgoed de Noordmanshoek. De gemeenteraad van Olst-Wijhe moet dit voorjaar over het projectplan beslissen. Daarna kunnen hopelijk nog dit jaar de eerste bomen en struiken geplant worden op het nu nog braakliggende stuk grond van 25 hectare ten noorden van het dorp.
“Een fikse uitdaging. Ik ben al een paar jaar gepensioneerd, maar dit lijkt qua tijdsinvestering behoorlijk op een nieuwe job”, zo merkt Anton Kleine Schaars (68), voorzitter van de stichting, droog op. “De komende jaren willen we er een echte gebiedscooperatie van maken. We willen dat de Noordmanshoek straks zorgt voor een ‘wij-gevoel’ in onze gemeente en regio.”
Het verhaal van de Noordmanshoek is bekend. Het gebied werd begin deze eeuw gekocht als nieuw bedrijventerrein. Zowel vanuit de Wijhese bevolking (‘Dan wordt het dorp ingeklemd tussen twee bedrijventerreinen’) als vanuit de provincie (‘Eigenlijk te klein’) kwam verzet. De bankencrisis destijds maakte een definitief einde aan de plannen. De gemeente moest uiteindelijk miljoenen euro’s afboeken op de waarde van de aangekochte agrarische gronden (die al die jaren verpacht werd aan grotendeels dezelfde agrariërs).
Kleine Schaars was er in die beginjaren niet bij betrokken, al denkt hij wel dat het onderwerp aan de orde is gekomen bij optredens van zijn Wiejese Cabaret (met Gerrit Hulleman). Rond 2016 kwam Kleine Schaars via het destijds nog bestaande Plaatselijk Belang Wijhe in aanraking met een groepje Wijhenaren. Die hadden de eerste plannen ontwikkeld voor een groene invulling van het gebied met thema’s als duurzaamheid, biodiversiteit, hernieuwbare energie en educatie. Eind 2017 koos de gemeenteraad voor een verdere uitwerking van die plannen. Doordat Natuur en Milieu Overijssel (via de landelijke koepel) in 2019 een fiks bedrag kreeg van de Postcodeloterij voor het concept Energietuin kwam ook Wijhe in een stroomversnelling.
Financiën
“Uitgangspunt van de gemeente was dat we hier straks jaarlijks zo’n 45.000 euro aan inkomsten moesten realiseren, voldoende voor de aflossing. Op een drukbezochte bijeenkomst in 2017 waren al veel goede ideeën gekomen. Dat moest allemaal flink uitgediept worden waarbij je echte deskundigen nodig hebt. Je moet een gedegen plan opstellen en uitwerken, schetsen en tekeningen maken, maar ook aandacht voor financiële zaken en risico’s hebben. Overheden hechten aan vooral dat laatste veel waarde,” glimlacht Kleine Schaars die zelf altijd in de zorg heeft gewerkt. “Wat financiën betreft moet je niet bij mij aankomen.”
Begin vorig jaar was er een nieuwe publieksbijeenkomst met opnieuw veel geïnteresseerde bezoekers. Nieuwe bijeenkomsten zouden volgen tot corona ook hier roet in het eten gooide. Achter de schermen werd hard doorgewerkt. Inmiddels ligt er een flink rapport klaar, waaraan ook de Wageningse universiteit en Natuur en Milieu Overijssel meewerkten. Tientallen schetstekeningen geven aan hoe het gebied er komende jaren uit moet gaan zien.
Voedselbos
“We hebben dankzij allerlei netwerken met heel veel mensen gesproken. Bijvoorbeeld Voedselbosbouw Nederland, maar ook met het waterschap bij een online-bijeenkomst eind vorig jaar. Leuk zo’n natuurlijke oever van de watergang door het gebied, maar daar moet je dan geen grote bomen bij planten, zei het waterschap. Iets wat de gemeente juist weer graag wilde. Er kwamen veel reacties via onze site of er straks ook plaats is voor bijenkorven. De visvereniging zag wel iets in een visvijver, het IVN Wijhe is betrokken en we hebben veel contact met een lokale voedselcoöperatie. Het zou toch prachtig zijn als we straks lokaal geteelde biologische groenten hier elke dag vers aan mensen in het dorp kunnen leveren?”
Voordat het zover is zal er eerst nog flink wat IJsselwater voorbij stromen aan de andere kant van de dijk, zo beseft Kleine Schaars. “Een voedselbos moet je bijvoorbeeld eerst aanplanten en dat gaat pas na een paar jaar wat opleveren. Ik weet het, over voedselbossen verschillen de meningen, maar het is iets dat erg in de aandacht staat. Kunnen we iets doen met iemand die hier biologische groenten en fruit wil gaan verbouwen? Er staat ook een aantal huizen gepland voor mensen die in een bijzonder gebied willen wonen. Die woningen willen we circulair of energieneutraal maken. Of ze nemen CO2 op in plaats van uit te stoten. Nee, we gaan de bekende Aardehuizen in Olst niet kopiëren hier, maar er zijn zoveel nieuwe technieken, innovaties en ontwikkelingen op dat gebied.”
Zonnepark
Het terrein is nu nog kaal en nat maar binnenkort begint er de aanleg van een 6,5 ha groot zonnepark door de coöperatie ‘Goed Veur Mekare.’ “De opbrengst gaat naar de inwoners van Olst-Wijhe. Zoals dat hoort wat mij betreft”, zegt Kleine Schaars. “Dat zonnepark past goed in de energietransitie waarvoor de gemeente Olst-Wijhe nog veel moet doen. Het draagt ook bij aan realisatie van onze plannen.”
Hij is overtuigd van het succes van de Noordmanshoek al zal de verdere ontwikkeling nog wel wat jaartjes duren. “We hebben gewoon de tijdsgeest heel erg mee. Er is zoveel aandacht voor duurzaamheid, hernieuwbare energie, biodiversiteit, natuur en groen, noem maar op. En we doen dit natuurlijk ook voor de komende generaties.”
Anton is altijd te bereiken via denoordmanshoek@hotmail.com of de site staging2.noordmanshoek.nl.