In de televisie-uitzending van RTV Oost, Thuis in Overijssel (13-03-2020) werd een item met de walgelijke titel ‘Heino vereert een moordenaar’ opgenomen. Het is grotendeels opgenomen in de PKN Nicolaaskerk in Heino.
Door: Kees Huls & Flip Jonkman.
De geïnterviewde bij deze uitzending was de historicus (?) E. van der Horst van Historisch Centrum Overijssel, die deze info ook wil verwerken in een eerdaags bij WBooks, Zwolle verschijnend boek De Oorlog Gaat Nooit Voorbij – Overijssel 40 – 45. Van der Horst baseert zijn beweringen op het bord in de Nicolaaskerk (zie afbeelding).
Onze bezwaren zijn:
- De titel van het TV-verslag en het artikel en de relatie tot het bord in de Nicolaaskerk dekt de lading op geen enkele wijze. Er staat nergens op het bord in de Nicolaaskerk dat de Hayes verzetsstrijders waren, maar dat ze door de Nazi’s gefusilleerd zijn. Er worden slechts namen vermeld uit een familie die zwaar getroffen werd door het nazi “recht”.
- Door de bril van de huidige tijd is het gebeurde met Koopman waarschijnlijk moord. Maar juist van een historicus mag je verwachten dat deze zaken in het juiste tijdsperspectief kan plaatsen. Er bestond toen geen recht, alleen maar terreur tegen mensen die niet met de nazi- denkbeelden instemden en iedere Duitser of NSB’er was een potentieel groot gevaar. Zeker van iemand die het midden in de oorlog waagde met een NSB insigne een dorpscafé te betreden mag je aannemen dat deze zich gedekt wist door de nazi- autoriteiten. De jongens wisten gewoon dat wanneer deze ruzie bekend zou raken bij de bezetters dit fatale consequenties voor hen zou hebben en ze troffen daarom maatregelen. In die harde tijd gold iedere omgebrachte Duitser of NSB’er als een overwinning.
- Als er twijfels zouden bestaan over de Hayes, lijkt het ons dat er toen deze borden gemaakt zouden worden er wel tegenstand uit de kerkelijke gemeente gekomen zou zijn. Toen waren er natuurlijk nog veel mensen die van deze gebeurtenissen af wisten. Ook werd in 1952 door de gemeenteraad van Heino door 10 van de 11 raadsleden ingestemd met het voorstel de straatnaam van de Smitsweg te vervangen door Hayeweg. (Verdwenen bij de aanleg van de Rondweg Heino) wat erop duidt dat dat dit toen breed gedragen werd door mensen die de oorlog meegemaakt hadden. Ter vervanging van deze weg werd op 4 mei 2001 het Hayepad geopend door burgemeester Piet Zoon van Raalte en in deze link https://staging2.youtube.com/watch?v=5gBZ4xGQdD0&fbclid=IwAR10_MRC2xIqB0yfegQy1dLDkHHpF3V1TwpTsZOFTbe3k8cJd5GvyP_Gvuw is goed te horen hoe de positie van de Hayes ook toen nog ingeschat werd.
- Van der Horst legt een verband tussen de dood van Jan- Willem Haye en de fusillade van zijn andere 2 broers en neef. Deze zaten echter in het verzet en zouden een seinhuis hebben opgeblazen. In een bosje nabij hun ouderlijk huis werd door de Duitsers een gevulde wapenopslagplaats aangetroffen, verbonden met het woonhuis middels een ondergrondse tunnel. Dat was de reden dat deze andere broers en neef opgepakt en gefusilleerd werden. Dit speelde 1 ½ jaar na de Koopman affaire, dus een verband van de dood van deze 2 broers en een neef met de broer die Koopman liquideerde is zeer onaannemelijk. Wat zij verder nog in het verzet deden werd natuurlijk toen niet bekend, omdat je dan je eigen doodvonnis tekende.
- d. Horst pretendeert diepgravend onderzoek gedaan te hebben. Dat hij dit gedegen kan hebben gedaan lijkt ons zeer twijfelachtig omdat mensen die getuige zouden zijn geweest van het voorval nu tussen de 95 en 100 jaar oud moeten zijn.
Deze pijnlijke uitzending dient dan ook uitgebreid gerectificeerd te worden en publicatie in het voornoemde boek voorkomen, niet in het laatst voor de vele nabestaanden van de familie Haye, die zeer pijnlijk getroffen zijn, de PKN gemeente Heino maar eigenlijk voor alle Heinöers die in een kwaad daglicht gesteld zijn.