Komende zomer nieuwe proef met kruiden als bescherming
MARIËNHEEM – Landschap Overijssel heeft in de zomermaanden grazende koeien hard nodig om te voorkomen dat natuurgebied het Boetelerveld dichtgroeit met gras, struiken en bomen. Alleen, het natte heidegebied zit vol met teken die onder meer de voor de dieren gevaarlijke en soms zelfs dodelijke ziekte Babesia overbrengen. Omdat de natuurorganisatie weinig voelt voor gebruik van een chemisch bestrijdingsmiddel dreigt er een groot probleem te ontstaan.
Deze zomer wordt opnieuw een proef genomen met een klein aantal koeien van Berrie Klein Swormink uit Lettele en Wim Bovendeert uit Raalte, beiden lid van de stichting Natuurboer uit de Buurt. De dieren krijgen in het natuurgebied ter bescherming een natuurlijk middel met kokosolie en kruiden in een bolus om hun nek. Afgelopen jaren ging een eerdere proef met andere kruiden helemaal mis. De Brandrode runderen van Klein Swormink en de Herefords van Bovendeert moesten al na enkele weken uit het Boetelerveld gehaald worden om elders te herstellen van de teken op hun vel. De conclusie was duidelijk: uit oogpunt van dierenwelzijn kan dit niet.
Chemisch middel
“Eigenlijk zitten we enorm verlegen om goede ideeën,” zo zegt dierenarts Bulle Koster van het in Den Ham gevestigde kennis- en praktijkcentrum VKON. Samen met het Platform Natuurlijke Veehouderij (PNV), de Natuurboeren en met steun van de provincie Overijssel wordt de nieuwe, kleinschalige proef dit jaar in het Boetelerveld gehouden. Bij de toepassing van kruiden wordt gebruikgemaakt van kennis uit India en ervaringen van veehouders in Oeganda waar het platform al vele jaren contact mee heeft.
Op een seminar tijdens de recente Biobeurs in Zwolle kreeg het onderwerp alle aandacht. Ecoloog André de Bonte van Landschap Overijssel maakte duidelijk hoe belangrijk de grazende koeien zijn voor het beheer van het natuurgebied. “Koeien hebben veel voordelen: ze grazen, poepen en lopen rond en zorgen zo dat het heidegebied niet vergrast of dat struiken en bomen opschieten. Maar wij hebben zelf geen kuddes.”
Tot 2012 liepen er Schotse Hooglanders maar daar is de organisatie van afgestapt. Nu zijn de Brandrode runderen en Herefords van de twee Natuurboeren aan de beurt, maar die moeten dus veel beter beschermd worden tegen de teken. Dat kan bijvoorbeeld met het chemische middel Butox, maar daar voelt het Landschap Overijssel weinig voor. “Van de residuen kunnen via de poep andere beestjes in ons natuurgebied doodgaan en dat willen we natuurlijk niet.”
Groeiend probleem
Het is afwachten hoe de nieuwe proef dit jaar zal verlopen. Opvallend is dat het probleem van het Boetelerveld met teken en de door hen overgebrachte ziekten nauwelijks bekend is bij andere natuurorganisaties, maar ook niet bij veehouders. Een kwestie van onbekendheid, zo zegt dierenarts Koster die wijst op de vier koeien die vorig jaar op de natuurlijke graslanden van een landgoed in Olst onverwachts stierven. “We moeten ons veel meer bewust worden van dit probleem, er veel meer op gaan letten. Bij VKON hebben we eerder een onderzoek gedaan naar genezing van mastitis (uierontsteking bij koeien, red.) en toen zagen we wel degelijk een heleboel teken. Als je er maar op let.”
Het probleem zal komende jaren volgens Koster alleen maar groeien. “Loopvogels die teken opvreten, zoals patrijzen en kwartels, zijn er steeds minder. Ook in het Boetelerveld zie je ze amper meer. Daarnaast profiteren teken ervan dat het steeds warmer wordt. Die groei lijkt parallel te lopen aan de groei van ziekten zoals Lyme die teken op mensen overbrengen. Reken er maar op dat in steeds meer weilanden, en niet alleen meer de natte, de ziekte meer zal toeslaan. Denk ook aan kruidenrijke graslanden, daar leven teken graag.”
Tekst en foto: Lauk Bouhuijzen
Grazende koeien zijn hard nodig in het Boetelerveld, maar teken die ziekten overbrengen bedreigen de runderen.