Ik vind het zo’n allemachtig domme actie: op de trekker stappen en snelwegen blokkeren of nog raardere dingen. Op de trekker stappen en een systeem verdedigen wat failliet is, maar geen antwoord hebben anders dan; ‘het systeem moet blijven zoals het is, alleen het geld moet anders verdeeld worden.
Ze zijn boos op de supermarkten. Tenminste, dat begrijp ik ervan. Want die supermarkten betalen te weinig of verdienen teveel aan hun producten. Terwijl ze woensdag een rondje door Salland reden, stond ik in Heino in de winkel en maakte ik bovenstaande foto. 39 cent voor een liter houdbare geitenmelk. Ik kan me niet voorstellen hoe iemand daar nog wat aan verdient, maar het ligt wel in de schappen.
Ooit wilde ik boer worden, maar pa en ma staken daar een stokje voor. Ik mocht niet naar de landbouwschool, maar moest ‘een vak’ gaan leren. Want één: ‘ik was geen boer’. En twee: ‘er was geen toekomst voor ons bedrijf’. In dat laatste hadden ze gelijk. Het eerste is pertinent niet waar. Alles wat ik tot nu toe gedaan heb, is agrarisch gerelateerd. Zelfs toen ik honderd procent was afgekeurd en begon te schrijven, bleek de landbouw mijn ding te zijn. Het stikstofdossier en de PAS waren gauw duidelijk. Dat past niet. De nu aangekondigde afspraken van het landbouwcollectief om de crisis te bestrijden passen ook niet en zullen na de deze week gewonnen rechtszaak van Urgenda tegen De Staat, nog worden ingehaald voordat de inkt droog is.
Het ging helemaal niet meer over stikstof afgelopen woensdag. Het ging over het systeem in het algemeen. Het na-oorlogse systeem waarin de boer voedsel produceert voor de hele wereld, terwijl dat aantoonbaar achterhaald is. 39 cent voor een liter geitenmelk, een innovatie van de afgelopen twintig jaar. Geiten houden omdat je door de regeltjes geen koeien meer kon houden. De markt voor koemelk zat zo vol. De wereldmarkt voor koemelk die op andere plekken beter én goedkoper geproduceerd kon worden, werd al in de jaren’80 door de politiek beteugeld en gereguleerd.
Pa en ma beteugelden mijn dromen. Wat was ik boos en teleurgesteld. Wat heb ik gevochten en wat was ik trots toen ik rond mijn dertigste een eigen UBN (Uniek Bedrijfsnummer) had. Ik was boer. Ik had weliswaar geen dieren, maar was wel boer. Daarnaast moest er elders gewerkt worden, ook minimaal veertig uur in de week. Toen dat stopte omdat het lichaam het niet meer aankon, betekende voor mij meer dan een bureaucratische pennenstreek!
Achteraf heeft het grote voordelen. Ik kwam op een afstandje van de sector te staan en begon dingen met een andere bril te zien. Als boeren elders deze week op de trekker bij de NOS zendtijd eisen met de reden ‘de pers is links’, dan gruw ik daar van. Dat is hetzelfde als een stal in Boxtel bezetten. En daar komt bij: de pers is niet links. Jullie hebben het aan jezelf te danken.
De sector heeft decennia lang de ogen dichtgedaan voor ontwikkelingen om haar heen. Van 9 miljoen inwoners in 1945 naar bijna 18 miljoen in 2019. Het is bijna een verdubbeling en door ontwikkelingen in een globale wereld is er voedsel in overvloed. Die 18 miljoen mensen moeten wonen, werken en recreëren. Je kan ook zeggen: poepen, pissen en vervuilen op dezelfde vierkante kilometers waarop jullie denken voedsel te produceren voor een wereld die dat zelf ook wel kan. Jullie grond is domweg te duur geworden. Je kan dus in het dure en overvolle Nederland geen agrarische grondstoffen blijven produceren, in een volume wat het gebruik van Nederland ver overstijgt. Dat kan je dus al zien aan de prijs van een liter geitenmelk.
Linkse pers
Als ik één ding heb geleerd de afgelopen jaren, is het wel hoe de pers werkt. Ik heb geleerd om dingen na te trekken en uit te zoeken. Hoe ik er in 2015 tijdens de fosfaatcrisis achterkwam hoe jullie vaak die grote stallen financierden. Van de 25 random boeren die ik heb nagetrokken (gegevens opvragen bij de KvK, het kadaster e.d.) hadden er dertien hun grond (gedeeltelijk) verkocht aan een belegger en teruggepacht. Een verhoging van de kostprijs en vervolgens het vrijgekomen eigen vermogen in de stenen gestopt. Stenen die in twintig jaar zijn afschreven en met deze marges in de globale wereld niet terug worden verdiend. Die zijn dus eigenlijk al failliet.
Ik heb ook ontdekt wat de overeenkomst tussen pers en de boeren is. In deze globaliserende wereld moeten journalisten snel zijn om als eerste hun interactie te halen. De consument wil niet voor het nieuws betalen en dan gaat er wel eens wat mis. Over het algemeen zijn het allemaal mensen die stuk voor stuk integer hun werk doen. Van die pers moet je dus afblijven en zeker niet gaan bedreigen of iets eisen.
De dure landbouwgrond
Ik heb het al wel vaker geschreven en onderbouw, dus ik doe dat nu niet uitgebreid. Er zullen een paar hele grote ondernemers overblijven, net als een flink aantal hele kleine. Maar juist het grote aantal boeren in het midden zullen verdwijnen. Dat is economische gezien onvermijdelijk, ecologisch ook. Alleen die kleintjes zullen kunnen produceren voor een (biologische) niche markt, met daarnaast een baan buitenshuis. Het gros van de consumenten in deze globale wereld heeft de financiële middelen niet om die producten te kopen, en het gros van de consumenten gaat niet terug naar alleen aardappelen en groenten zoals na de oorlog, maar eet producten van over de hele wereld.
Tegen de onvermijdelijke krimp kun je je blijven verzetten, maar het is je kop in het zand steken en hopen op een toekomst die achter je ligt. Zo’n 22 miljoen mensen in 2100 is de verwachting. Nog meer poep, pis, recreëren en huizen om in te wonen.
Dit is mijn eerlijke mening over deze situatie. Hier hebben jullie wat om over na te denken met de kerstdagen. Misschien moet je wel afschalen, de gepachte grond teruggeven, zelf gaan kazen op ijs produceren. Of misschien moet je wel stoppen, omdat je eigenlijk wel weet dat je bijna failliet bent en je nu nog wat met die gebouwen kunt.
Er zijn mogelijkheden zat, maar je moet omdenken. En, er is een leven na het boer zijn. En op Thierry Baudet stemmen? Uit de EU gaan en minder van die zotte regels? Dan produceer je nog steeds voor die overvolle wereld en ga je geen kwartje meer verdienen.
Onlangs alles, nee dit is geen holle frase. Fijne feestdagen.
Snelwegblokkade is natuurlijk fout, toont de onmacht aan van de boer die een speelbal is geworden van de politiek. Zou mooi zijn wanneer alle dienstverlening in Nederland ook zo gemakkelijk op de vrije wereldmarkt gegooid zou kunnen worden als de agrarische producten. maar ja dan krijg je een opstand van de burger in plaats van de boeren. Verder noem je op hoe het nu al gaat, groot wordt groter, klein moet er iets naast en wanneer je te klein bent om groot te worden, dan verdwijn je. Misschien nog wel iets om over na te denken is relatie Nederland-landbouw! Dikwijls lees ik dat Nederland een zeer welvarend land is en landbouw meer produceert dan wij zelf nodig hebben. In landen waar bittere armoede is, proberen ze steeds als eerste de landbouw op te bouwen om uit de armoede te komen. Moeten wij dan niet iets behoedzamer omgaan met wat in eeuwen is gegroeid, in plaats van zo snel mogelijk afbreken?
@H. De dienstverlening in Nederland IS zo gemakkelijk op de vrije markt gegooid. Zorg, energie, communicatie… de burger slikt het.
Hetgeen we nu meemaken is niet de laatste eeuwen gegroeid, maar de laatste decennia zoals Gerlant schrijft.
Natuurlijk is de boer gedeeltelijk slachtoffer van de politiek, maar ze hebben ook jarenlang graag gebruik gemaakt van de subsidies. Dit zat er al een decennium aan te komen.
‘Ik had weliswaar geen dieren maar ik was boer’. Wat een beledigende, kortzichtige opmerking. Alsof je alleen boer bent als je dieren hebt. Er zijn meer dan 20 sectoren in de landbouw, maar het merendeel daarvan is plantaardige teelt. Met groet, Ellen de Feijter. AKKERBOUWER
Volgens mij worden regelmatig reacties tegengehouden door de redactie.
@Ellen. In deze voordracht heeft ‘boer’ een bredere betekenis. Enwel Agrariër, landbouwer, AKKERBOUWER, tuinier, fokker en wat nog meer.. Beetje nuanceren, maar dat weet je zelf denk ik ook wel.
de meeste mensen weten niet of beseffen niet dat zij nog voor het kleinste stukje brood afhankelijk zijn van de boer.