‘Als je met Tijs de Bree een interview doet, moet je ook met Eddy gaan praten’, werd mij in het dorp gezegd.
“Het is best grappig dat wij nog nooit zo over politiek hebben zitten praten”, zegt Eddy deze zaterdagmorgen bij mij aan de keukentafel. Dat is wat míj betreft een bewuste keuze, zeg ik hem. “Jij woont hier, bent een dorpsgenoot en vrij is vrij. Als ik je nodig heb, zoek ik je wel ergens anders op.”
Door Gerlant Zielman
Eddy van Hijum (47), getrouwd met Marsha, drie dochters (14, 12 en 9), woont al twaalf jaar in Laag Zuthem. Sinds vierenhalf jaar is hij gedeputeerde voor het CDA in de provincie, daarvoor was hij elf jaar Tweede Kamerlid en daarvoor raadslid in Zwolle. Geboren in Delft, opgegroeid in Friesland, Woudsend en gestudeerd in Twente.
“Wat jij nu zegt is dezelfde insteek als de kroegbaas toen ik hier kwam wonen”, vertelt hij lachend. “Laten we het hier maar niet over politiek hebben. We moeten niet hebben dat we elkaar hier elke vrijdagavond over de bar heen trekken.”
Een interview met een door de wol geverfde gedeputeerde is iets anders dan met een ‘nieuwbakken’, zoals Tijs. Dat realiseer ik mij als ik hem een bericht stuur. De afspraak is zo gemaakt, maar dan begint het voor mij als lokale ‘nieuwsjager’. Een lange dag en avond inlezen en googelen door vier jaar statennieuws uit heel Overijssel. Ik laat hem vertellen, besluit ik. Als hij niet eerlijk is ‘knoop ik hem op’.
De vraag is simpel en het antwoord lang. Eddy, vertel maar. Hoe kijk jij terug op de afgelopen vier jaar?
“Leuk dat je dat vraagt en er over wil hebben. De provinciale Staten zijn steeds minder zichtbaar in het regionale nieuws. Lokaal en Den Haag gaat vaak nog wel.” Dan steekt hij van wal. In zijn portefeuille zat en zit economie. Vier jaar terug was werkloosheid een groot probleem. Zo’n 7 procent en in Twente soms wel 10.
“Wij maken geen banen, dat doet het bedrijfsleven. Wat ik gedaan heb, is me richten op het mkb en de familiebedrijven. Veel bedrijfsbezoeken, stages gedaan om zelf te ondervinden waar de problemen zaten. Vroeger was het beleid gericht op de grote bedrijven. Wat wij nu doen is veel directer, korter bij en dan bemiddelen en sturen. Overleggen met onderwijsinstellingen hoe we mensen konden omscholen naar banen die er wel waren. Tegenwoordig is dat net andersom. Nu, in 2019, is de focus gericht op de juiste mensen vinden. Als je in bijvoorbeeld Enschede tegen de grens woont, heb je maar een halve cirkel waar je carrièrekansen liggen. Heel anders dan in Zwolle, waar je alle kanten op kan met je diploma. In Twente loop je dan tegen de Duitse grens aan, waar ze een heel ander diplomastelsel hebben. ”
Dan grinnikt hij bij het volgende voorbeeld. “In het interregionale contact heb ik eens een stage gedaan bij een stalinrichter. Stond ik in Duitsland in een varkensstal een waterleiding aan te leggen. Zie je mij al staan? Standaard school Duits, ik heb dat moeten ophalen, een opfriscursus gedaan. Kom je erachter hoe lastig het is om je te redden met vaktermen. Samen met Twentse scholen hebben we aanpassingen gedaan in de opleiding, zodat leerlingen makkelijk bij Duitse werkgevers aan de slag komen.”
Ik grinnik ook, Eddy en een waterleiding maken, hij is meer een muziekmaker. In het dorp verzorgt hij met een andere buurman de nieuwjaarsconference. Wilfred het verhaal, Eddy de gitaar en de ‘inkoppers’. Hij zat in de evenementencommissie en zit nu in het oranjecomité. Ik probeer het, het is niet zo dat hij hier maar zo een blanco bladzijde krijgt.
Als je nu terug kijkt, zijn er dan dingen die je anders had moeten doen?
“Nee!” komt er duidelijk. Dat vind ik raar.
Als ik vijf jaar terugkijk in mijn leven zijn er echt wel dingen die ik anders aan had moeten vliegen, zeg ik, met in mijn achterhoofd Lithium Werks. 7,5 miljoen werd uitgeleend door OostNL aan een bedrijf dat zich zou vestigen op vliegveld Twente en 2.000 banen zou opleveren, maar toen het geld binnen was trokken ze zich terug.
“We hebben natuurlijk dat akkefietje met die lening gehad.” Hij noemt de naam niet dus ik help hem. “Ook daarover zeggen we: ‘Natuurlijk heb ik ervan geleerd. Maar we hebben geprobeerd kansen te pakken voor Twente.’” Hij praat in de wij-vorm, maar dat doe hij vaker. Wij als in: wij college of wij provincie en wij als samen met de ambtenaren. Het is een lening, herhaalt hij nog eens duidelijk.
“Dat geld is niet weg en komt in drie jaar terug.” Hij vertelt nog veel meer daarover, maar het belangrijkste is dat de Staten er nog weer over te spreken komt en hij vol vertrouwen is en verantwoording aflegt. Het gesprek duurt een paar uur en halverwege merk ik op: ‘Je ziet er wel relaxt uit’. Twee maand terug sprak ik je op het provinciehuis en toen dacht ik ‘wat heeft die vent een bak stress in zich.’
Hij erkent dat het een spannende tijd is geweest. “Verkiezingen in aantocht. Lijsten samenstellen, campagne voeren, een motie van wantrouwen door de PVV. Een uitslag die toch anders was dan gehoopt, coalitieonderhandelingen en het gewone werk dat door ging.”
Ik heb nog een keer gedacht: ‘Het zal me niet verbazen als hij straks nog zo een keer weg is.’
“Nee, ik heb er bewust voor gekozen om nog vier jaar door te gaan en dan hoort dit erbij.”
Zit/zat jouw meeste stress niet bij het op de man spelen door die PVV-er?
“Je bedoelt Erik Veltmeijer? Hij doet maar.”
Ik heb het laatst ook een keer aan de stok gehad met die bullebak. Waarom hij zich zo gedroeg. En dan zegt hij dat hij zo zijn kiezers vertegenwoordigt. Waarop ik mij dan afvraag welke, want die zijn juist hard weggelopen bij zijn partij. Maar Eddy blijft de gedeputeerde: “Ik snap het op de man spelen niet, maar geef hem keurig antwoord waar hij recht op heeft en de rest negeer ik.”
Een uur in het gesprek stop ik met gerichte vragen. Ik krijg zo’n bak informatie, dat ik het in dit artikel allemaal niet kwijt kan. Ik pak het anders aan. Ik vlieg van de hak op de tak om hem van de wijs te brengen.
Plaagt het je dat op de Roskam (website in Twente waar provinciale politici nogal van onder de indruk lijken) dat iemand regelmatig met een dikke duim dingen verkondigt die niet kloppen?
Ik krijg geen antwoord en hij praat er glad omheen. De zesde gedeputeerde komt langs. Het is een politieke keus, maar ook een noodzaak als je als college onder je inwoners wil zijn. “De dienstauto, heb je het met Tijs al over gehad zag ik, is noodzakelijk maar als ik maandag in Zwolle ben fiets ik.”
De halve marathon van Zwolle komt langs, hij moet ‘s avonds de prijzen gaan uitreiken, maar loopt zelf niet mee. “Even minder tijd gehad om te trainen, maar dat ga ik nu weer oppakken.”
Over zijn gezin en het publieke leven. Zie jij je kinderen nog wel?
“Ik ben ’s avonds en overdag veel weg maar ‘s ochtends met het ontbijt ben ik er eigenlijk altijd. Dat was vroeger in de Tweede Kamer wel anders.”
Het PAS-dossier komt langs. Ik heb gelijk dat de oplossing (gedeeltelijk) uit Brussel moet komen, maar die zal het onmiddellijk proberen terug te koppen. ‘U heeft zelf al die natuurgebieden aangewezen en u kende de voorwaarden’, of iets in die strekking zal het antwoord zijn.
Hij vindt het fijn om nu te praten. “We zitten nu nog tussen de verkiezingen en de benoeming van het nieuw college in.” Vanaf woensdag mag hij alleen nog over zijn eigen dossiers, economie en financiën, praten. PAS en agro is van collega Ten Bolscher en als ik zeg dat ik die ook nog wil vragen, zegt hij wel even een seintje te geven.
“Ik had gedacht dat je naar Forum zou vragen.”
Ik heb al zoveel, weet niet hoe ik dat ook nog in het artikel moet krijgen.
“De uitslag was duidelijk en we hebben ons best gedaan om ze erbij te krijgen, maar dat heeft de PvdA afgeblazen. Deze coalitiemogelijkheid in het politieke midden bleef over. Ik heb veel vertrouwen in de collega’s en kijk uit naar een samenwerking in de Staten.”
De foto. “Moet dat? Ik heb alleen maar een bloesje aan.”
Wat maakt dat uit. Zo kennen wij Zuthemers je toch?
Bij de eerste kijkt hij nog bloedserieus. Wat gekkigheid en dan lacht hij bij de tweede. Zo kennen we hem ook.
Als hij de deur uitloopt, we elkaar een hand gegeven hebben zoals dat moet in de politiek, ben ik blij dat dit gesprek achter de rug is. Ik kan de komende jaren weer gewoon zo af en toe een biertje met hem drinken in het dorp zonder jullie en zonder politiek.
Het belangrijkste wat mij bijblijft voor de komende vier jaar: Eddy blijft bedrijven bezoeken, wil onderwijs aanpassen aan de toekomstige (technologische) arbeidsmarkt. Wil nog meer investeren in het toerisme in bijvoorbeeld Salland en het Vechtdal en wil meer zichtbaar zijn voor de inwoners.
Gerlant Zielman
gerlant@regiobode.nl