In deze aprildagen gaat het vaak over oorlog en bevrijding. In de Raalter bieb was het WO-2 Café als voorloper van ’75 Jaar Vrijheid’ volgend jaar. Er werden bijzondere verhalen en zaken vastgelegd voor latere generaties.
Er was ook een verhaal dat (nog) niet verteld werd. Een niet meer zo piepjonge Sallandse wil dat nog niet kwijt. Ik heb een tijdje met haar gesproken. Zij is in de oorlog geboren. Haar ouders waren NSB’ers. Helemaal fout dus na de bevrijding toen het bijltjesdag was. Als kind heeft ze daar jarenlang de verschrikkelijke gevolgen van ondervonden. Nooit hoorde ze erbij want haar ouders waren fout in de oorlog. Zij werd dus gestraft voor de verkeerde keuzes van haar ouders.
Nu nog, 74 jaar na de bevrijding, heeft ze daar nog steeds last van. “Ik voel me niet eens een Nederlander als ben ik dat wel, puur door alles wat ik toen heb moeten ondergaan”, zo vertelde ze. Ik ben zelf van 10 jaar na de oorlog, maar heb genoeg gelezen over hoe er destijds omgegaan werd met NSB’ers, moffenmeiden, Nederlandse SS’ers, Landwachten en andere ‘foute Nederlanders’. Ik was er niet bij, snap ook wel de enorme woede over vijf jaar bezetting en weet niet hoe ik zelf gehandeld zou hebben. Je kunt hoogstens zeggen dat het vooral in Oost-Europese landen nog veel heftiger was, maar dat is een schrale troost.
Deze Sallandse wil later misschien toch haar verhaal kwijt aan de Olster historicus Ewout van der Horst. Ze was vooral naar het WO-2 Café in Raalte gekomen om te kijken hoe integer het HCO (Historisch Centrum Overijssel) en Ewout omgaan met dit soort verhalen. Ik heb haar kunnen geruststellen, daarvoor ken ik Ewout en HCO goed genoeg. Bovendien, zo opperde ik, is het best belangrijk dat we van die gebeurtenissen na de oorlog leren. Die hoop heeft zij opgegeven en ik kan haar niet eens ongelijk geven.
Wat gebeurt er namelijk op dit moment met die tientallen kinderen van Nederlandse IS-strijders in Koerdische kampen? Hun ouders waren fout door de keuze voor die verschrikkelijke organisatie, niemand zal tegen een passende straf zijn, maar kinderen van enkele jaren oud? Het gaat zelfs zover dat sommigen ze op sociale media ‘addergebroed’ noemen met de wens dat ze maar zo snel mogelijk dood moeten. Als ik het trieste verhaal hoor hoe dit NSB-kindje na de bevrijding behandeld is, dan lijkt het inderdaad of we daar niks van geleerd hebben. Misschien moeten we op 4 en 5 mei herdenken, maar daarnaast ook leren van de fouten toen.