De methodiek wordt momenteel gebruikt bij alle locaties van ZGR waar mensen met dementie wonen: Angeli Custodes in Raalte (met een woongroep van 26 plaatsen en nog zes plaatsen die zijn geïntegreerd in een andere groep); Brugstede in Lemelerveld (met twaalf plaatsen); Schuilenburg in Raalte (met zes plaatsen) en het Stevenserf in Heeten (met veertien plaatsen, binnenkort komen er acht bij). BOM is ontwikkeld door Anneke van der Plaats, een geriater op het gebied van dementie. Aafje: “De methodiek wordt steeds populairder. Als ZGR lopen we er wat de regio betreft mee voorop. Maar over tien, twintig jaar heeft elke zorglocatie met dementerende ouderen BOM-coaches, daar zijn we van overtuigd.”
Het begint met het creëren van geborgenheid en vertrouwdheid in de openbare ruimtes van de betrokken locaties. Er zijn meerdere beleefruimtes teruggebracht in de stijl van de jaren vijftig/zestig. Alsof je een oude boerderijkamer inloopt. Antieke klok aan de muur, tafelkleedjes, zelfs een zeepje uit die tijd ontbreekt niet. “Maar het gaat niet om antiek: de omgeving moet kloppen; aansluiten op de belevingswereld van de mensen met dementie”, vertelt Giny. “Als je de laatste meubels van de IKEA er neerzet, dan gaan ze er niet zitten. Mensen met dementie herinneren zich vaak nog wel de dingen van voor hun 25-ste. De tijd dat ze trouwden. De kinderliedjes uit hun jeugd, het stampwerk van school, de herinneringen aan de gewoontes en het eten van toen; die zijn er vaak nog wel. Vaak beginnen ouderen met dementie ook over hun ouderlijk huis. Mamma dit, pappa dat…”
Slow-tv
Giny en Aafje laten ook de filmhoek zien, die in die stijl is aangekleed. Het filmprogramma bestaat onder andere uit filmpjes van toen. “Bijvoorbeeld ‘Laurel & Hardy’, ‘Swiebertje’, ‘Ja zuster, nee zuster’. Humor doet het goed. Als je mensen met dementie het journaal laat zien, nemen ze dat mee. Dan worden ze verdrietig. Het is toch alleen maar narigheid. Verder hebben we veel rustgevende beelden. Bijvoorbeeld van een aquarium. Of liedjes van toen. Of slow-tv. Dat zijn televisieprogramma’s met een wat lager tempo. De items van nu zijn vaak heel snel gemonteerd, maar omroep Max doet het een beetje rustiger aan. Dat kan prima.”
Voor elke bewoner met dementie wordt bovendien een persoonlijk plan gemaakt. Met aandacht voor de basale herinneringen. Waar hebben ze een hekel aan, wat zijn ze niet gewend en waar genieten ze juist van.
Dagritme
Maar dat is nog lang niet alles. Giny en Aafje instrueren familieleden van de betrokken ouderen, personeelsleden van de zorglocaties, vrijwilligers, schoonmaker en gasten over hoe ze het beste met de ouderen om kunnen gaan. Het natuurlijke dagritme fungeert daarbij als basis. Regelmaat en vooral een niet te gevuld programma. Aafje: “Uit bed komen, wassen, ontbijten en dan een kopje koffie, dat is voor mensen met dementie al een inspanning. Daarna moeten ze weer rusten. Een wandeling plan je niet meteen na het ontbijt. Je moet rekening houden met de muziek die je draait; op bepaalde tijden van de dag zijn meezingliedjes echt een te grote afleiding. Dan zet je licht klassieke muziek op.”
Agressief
Giny en Aafje zien dat de methodiek werkt. Onrustige buien bij de bewoners komen minder vaak voor en in verband daarmee daalt ook het verbruik van psychofarmaca (rustgevende medicijnen). “Want als een oudere met dementie agressief wordt, ligt dat negen van de tien keer aan iets dat wij hebben gedaan. Iets dat ze niet snappen. Het draait er bij de BOM uiteindelijk op dat we proberen om ouderen met dementie nog zoveel mogelijk de regie over hun eigen leven te laten voeren. Daar waar dat niet lukt, moet je ze ondersteunen. Maar het is niet de bedoeling om alles over te nemen. Steunen bij wat ze nog kunnen, dat is het belangrijkst! En als iedereen, alle betrokkenen, daaraan meehelpt, dan kunnen we met de BOM heel veel bereiken.”