“Nu al hebben we ruim vijfhonderd sporen van mensenwerk gevonden,” zo vertelt een zichtbaar enthousiaste archeoloog en opgravingsleider Niels Bouma aan wethouders Wout Wagenmans en Frank Niens die bij de opgravingen het officiële startschot komen geven.
Bouma is zo enthousiast omdat hij in hetzelfde plangebied acht jaar geleden ook wat proefsleuven groef, maar toen niks vond. Daar staan inmiddels nieuwe huizen, maar bij het oostelijke deel van de Veldegge wordt het verhaal dus heel anders. Buitenstaanders zien in die enorme sleuf alleen maar zwarte cirkels en strepen, maar dat zegt Bouma een heleboel. “Dit was een boerderij uit de dertiende eeuw”, zegt hij, wijzend naar de sporen. “Stenen werden toen nog niet gebruikt en het hout is verdwenen. Maar die houten palen hebben ronde zwarte afdrukken nagelaten. Nu is het een kwestie van meten en vastleggen, dan weten we precies hoe groot die boerderij was.”
Want, dat wordt wel duidelijk, de boerderij was langer dan de gegraven sleuf breed is (maar er worden komende maand nog zes andere sleuven gegraven). Brede zwarte banen geven aan waar ooit greppels en sloten liepen. Alles wordt nu uitgegraven en dat kan bijzondere vondsten betekenen. “Waarmee maar weer eens wordt bewezen dat Raalte in die tijd al een voorstadje van Heeten was. Hier was het namelijk ook toen al goed wonen,” zo grapt wethouder en Heetenaar Wout Wagenmans. “Maar het is mooi dat hier op deze oude grond nu een nieuwe woonwijk verrijst.”
Mollen
Bij eerdere opgravingen werd duidelijk dat Heeten in de Romeinse tijd al een grote ijzerwinplaats (van oer) was met nationale en internationale uitstraling. Bij de huidige opgravingen zijn ook al ijzerslakken en meilers gevonden, maar ligt het accent meer op de vroegere bewoning van het gebied. Niet alles in de sleuf is trouwens te danken aan mensenhanden; de vele kleine zwarte en bruine rondjes zijn het resultaat van mollen en konijnen. ‘Bioturbatie’, zo weten de kenners die in flinke getale een kijkje zijn komen nemen, zoals de Raalter amateurarcheoloog Bert Terlouw. “Je kunt zelfs zien of die mollen omlaag om omhoog aan het graven waren.” Terlouw, hij was afgelopen tijd succesvol met opgravingen in Luttenberg, weet nu al dat de gevonden boerderij in Heeten groter zal zijn dan gedacht. “Bij dit soort opgravingen hoop je altijd dat er iets gevonden wordt dat de hele wetenschap op z’n kop zal zetten”, zo zegt hij.
Documentaire
Die hoop heeft eigenlijk ook Betty Stam van de zes leden tellende lokale werkgroep ‘Germaans Verleden.’ “Maar eerst willen we volgend jaar andere, oudere vondsten tentoonstellen in Heeten. Dan is het namelijk precies 25 jaar geleden dat aan de andere kant van Heeten, in plan Hordelman, allerlei vondsten zijn gedaan, onder meer een klein beeldje van een varken. Die liggen al die tijd in een depot in Deventer. Met een speciale expo willen we die nu hier in het dorp laten zien. Waarbij we ook denken aan speciale wandel- en fietstochten rond dit thema. Ook willen we een documentaire maken over deze opgravingen. We willen heel graag de jeugd van Heeten erbij betrekken, dat die enthousiast wordt over dat hele bijzondere verleden van ons dorp.”
Voormalig agrariër en buurman Willy Voorhorst, 60 jaar, bekijkt inmiddels alle activiteiten in de sleuf met interesse. Of hier zijn eigen voorouders ooit woonden, hij weet het echt niet. “Ik ben hier zelf pas de derde generatie. Maar onze bijnaam is Loos naar de vroegere Erve Loohuus, die wie weet.” Glimlachend kijkt hij naar een paar jongens die ook iets hebben gevonden in de grond langs de sleuf; een oud VW-logo. “Ik ben geen archeoloog maar dat lijkt mij niet zo oud…”
Open dag
Giny Kogelman uit Mariënheem is inmiddels druk aan het (heel voorzichtig) graven waarbij elke stukje verkleurde grond een eigen nummer heeft gekregen. Als vrijwilligster en lid van de AWN (de vereniging van vrijwilligers in de archeologie) in de regio Raalte-Deventer is ze naar eigen zeggen ‘besmet met het geschiedenisvirus’. “Je wilt dan gewoon weten waar je precies overheen loopt, wat er in de bodem onder je ligt.”
De opgravingen bij de Veldegge duren nog ongeveer een maand. Regen, wind of storm maakt niet uit, alleen bij onweer wordt er geschuild. Daarna begint de nieuwbouw. Volgend jaar worden alle resultaten in een uitgebreid onderzoeksverslag aan de gemeente Raalte aangeboden. Op woensdag 8 november is er een open dag tussen 13.00 en 17.00 uur bij de opgravingen. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij de bouwkeet aan het eind van de Houtskoolstraat (nabij nr. 16).
Meer foto's