“Als men je naam niet meer noemt, word je vergeten”, stelt Heijmerikx, actief lid van de Historische Vereniging Wijhe. “Ik voel me sociaal betrokken bij mensen die niet meer voor zichzelf kunnen opkomen. Dat geldt ook voor de slachtoffers van oorlogsgeweld.”
Het verbaast Heijmerikx dat de namen nog nooit allemaal zijn geïnventariseerd. “In het verleden is er wel eens een poging gedaan, maar toen mochten sommige namen niet genoemd worden. Onzin, vind ik. Neem bijvoorbeeld het verhaal over de ramp met de munitieopslag in de vloerzeilfabriek in Wijhe. Bij die ontploffing, vlak na het einde van de oorlog, kwamen negentien mensen om. Die munitieopslag had natuurlijk nooit midden in het dorp mogen staan. Dat heeft heel lang gevoelig gelegen. Daarbij mochten geen namen vallen. Die ramp heeft dus verder nooit veel aandacht gekregen. In Olst staan er momenteel maar een paar namen vermeld bij het monument, in Wijhe zelfs maar één. Luitenant Anderson. We mogen al die andere mensen toch niet vergeten?”
Javazee
En dus dook de oud-archiefmedewerker, sinds kort na een jarenlang verblijf in Lathen in Duitsland weer woonachtig in Wijhe, opnieuw de archieven in. En voerde hij diverse gesprekken met inwoners die de oorlogsjaren hadden meegemaakt. “Ga maar eens met een gemiddeld persoon op straat praten. Die kan je twee of drie namen noemen van mensen uit de gemeente die in de oorlog of later in Indonesië zijn omgekomen. Maar het zijn er dus 147. Drie weken geleden kreeg ik nog een naam door. En morgen ga ik weer naar het archief om wat te checken. Ik ben natuurlijk enorm bang dat ik iemand vergeet. En je moet natuurlijk goed controleren. Ik laat mensen die niet in Olst of Wijhe zijn geboren, er tijdelijk hebben gewoond, maar later weer zijn verhuisd buiten beschouwing.”
Natuurlijk had hij het een en het ander aan zijn eigen voorwerk. Heijmerikx schat dat hij in de loop der jaren zo’n 30.000 grafstenen in de regio heeft gefotografeerd. Hij ging ook op zoek naar de verhalen achter de namen. Hoe kwamen zij om. “Je had laatst die controverse over die gezonken Nederlandse oorlogsschepen die stiekem van de bodem van de Javazee zijn gehaald en naar de schroot zijn gebracht. Op de Java, zaten ook twee Wijhenaren en op de Juyno Maru één Olstenaar, ben ik achter gekomen.”
Westerbork
Het komt allemaal voort uit zijn interesse in de gewone man. “Ooit vroeg een historicus me waarom ik toch zoveel moeite deed om die verhalen boven water te krijgen. Hij hield zich bezig met belangrijke mensen. Maar gewone mensen hebben de wereld ook gemaakt. Ik ben ook betrokken geweest bij de Stolpersteineprojecten in Raalte en Lathen. Toen ben ik ook op onderzoek geweest. Dan kom je nare verhalen tegen. Maar ook heel bijzondere zaken. Zo had Westerbork vijf jaar lang een Joodse dokter, Fritz Marcus Spanier. Hij wilde met zijn gezin naar Amerika vluchten, maar hun boot werd bij Cuba tegen gehouden en terug gestuurd. Zo kwam hij in Westerbork terecht. Dat was al voor de oorlog opgericht als opvangplaats voor Joden die Duitsland wilden ontvluchten. Nadat de Duitsers Nederland waren ingevallen kreeg Westerbork een andere functie. Jarenlang bleef Spanier daar de dokter. Het was zelfs zo dat hij niet op hoefde te staan voor kampleider Gemmeker. Spanier en zijn gezin hebben de oorlog overleefd. Na wat omzwervingen zijn ze later toch weer in Düsseldorf terecht gekomen. En ook daar was Spanier weer de dokter van Gemmeker. Dat soort verhalen vind ik bijzonder. Die moeten bewaard blijven.”
Sponsoren
Heijmerikx ging op eigen initiatief op zoek naar alle namen. Ook de plaatsing en de financiering van de borden regelt hij zelf. In het project wordt hij gesteund door: 4 mei comité Olst, Historische Vereniging Wijhe, Olster Erfgoed, Verenigd Comité Wijhe, Toerist Info Olst/Wijhe, Gastvrij Wijhe en Burgerbelang Wijhe. Hij zoekt nog extra sponsoren voor zijn project. Voor een bedrag van 15 euro ontvangen de sponsors eind april een boekje van zeventig pagina’s met meer informatie en verhalen over de verschillende slachtoffers. Het bedrag kan worden overgemaakt op NL47 RABO 0373054807 ten name van Historische Vereniging Wijhe (met vermelding van ‘oorlogsmonument’ en adres).
Controle
Ter controle komt de lijst met namen ter inzage te liggen op het gemeentehuis in Wijhe en in het Holstohus in Olst. Daarnaast staan de namen ook op staging2.heijmerikx.nl. Heijmerikx wil iedereen oproepen om er even kritisch naar te kijken. Dit om fouten te voorkomen.
Van Koningsdag 27 april tot en met 13 mei is er een tentoonstelling over de oorlogsslachtoffers te zien in het Wijhes Museum.
“Als men je naam niet meer noemt, word je vergeten”, stelt Heijmerikx, actief lid van de Historische Vereniging Wijhe. “Ik voel me sociaal betrokken bij mensen die niet meer voor zichzelf kunnen opkomen. Dat geldt ook voor de slachtoffers van oorlogsgeweld.”
Het verbaast Heijmerikx dat de namen nog nooit allemaal zijn geïnventariseerd. “In het verleden is er wel eens een poging gedaan, maar toen mochten sommige namen niet genoemd worden. Onzin, vind ik. Neem bijvoorbeeld het verhaal over de ramp met de munitieopslag in de vloerzeilfabriek in Wijhe. Bij die ontploffing, vlak na het einde van de oorlog, kwamen negentien mensen om. Die munitieopslag had natuurlijk nooit midden in het dorp mogen staan. Dat heeft heel lang gevoelig gelegen. Daarbij mochten geen namen vallen. Die ramp heeft dus verder nooit veel aandacht gekregen. In Olst staan er momenteel maar een paar namen vermeld bij het monument, in Wijhe zelfs maar één. Luitenant Anderson. We mogen al die andere mensen toch niet vergeten?”
Javazee
En dus dook de oud-archiefmedewerker, sinds kort na een jarenlang verblijf in Lathen in Duitsland weer woonachtig in Wijhe, opnieuw de archieven in. En voerde hij diverse gesprekken met inwoners die de oorlogsjaren hadden meegemaakt. “Ga maar eens met een gemiddeld persoon op straat praten. Die kan je twee of drie namen noemen van mensen uit de gemeente die in de oorlog of later in Indonesië zijn omgekomen. Maar het zijn er dus 147. Drie weken geleden kreeg ik nog een naam door. En morgen ga ik weer naar het archief om wat te checken. Ik ben natuurlijk enorm bang dat ik iemand vergeet. En je moet natuurlijk goed controleren. Ik laat mensen die niet in Olst of Wijhe zijn geboren, er tijdelijk hebben gewoond, maar later weer zijn verhuisd buiten beschouwing.”
Natuurlijk had hij het een en het ander aan zijn eigen voorwerk. Heijmerikx schat dat hij in de loop der jaren zo’n 30.000 grafstenen in de regio heeft gefotografeerd. Hij ging ook op zoek naar de verhalen achter de namen. Hoe kwamen zij om. “Je had laatst die controverse over die gezonken Nederlandse oorlogsschepen die stiekem van de bodem van de Javazee zijn gehaald en naar de schroot zijn gebracht. Op de Java, zaten ook twee Wijhenaren en op de Juyno Maru één Olstenaar, ben ik achter gekomen.”
Westerbork
Het komt allemaal voort uit zijn interesse in de gewone man. “Ooit vroeg een historicus me waarom ik toch zoveel moeite deed om die verhalen boven water te krijgen. Hij hield zich bezig met belangrijke mensen. Maar gewone mensen hebben de wereld ook gemaakt. Ik ben ook betrokken geweest bij de Stolpersteineprojecten in Raalte en Lathen. Toen ben ik ook op onderzoek geweest. Dan kom je nare verhalen tegen. Maar ook heel bijzondere zaken. Zo had Westerbork vijf jaar lang een Joodse dokter, Fritz Marcus Spanier. Hij wilde met zijn gezin naar Amerika vluchten, maar hun boot werd bij Cuba tegen gehouden en terug gestuurd. Zo kwam hij in Westerbork terecht. Dat was al voor de oorlog opgericht als opvangplaats voor Joden die Duitsland wilden ontvluchten. Nadat de Duitsers Nederland waren ingevallen kreeg Westerbork een andere functie. Jarenlang bleef Spanier daar de dokter. Het was zelfs zo dat hij niet op hoefde te staan voor kampleider Gemmeker. Spanier en zijn gezin hebben de oorlog overleefd. Na wat omzwervingen zijn ze later toch weer in Düsseldorf terecht gekomen. En ook daar was Spanier weer de dokter van Gemmeker. Dat soort verhalen vind ik bijzonder. Die moeten bewaard blijven.”
Sponsoren
Heijmerikx ging op eigen initiatief op zoek naar alle namen. Ook de plaatsing en de financiering van de borden regelt hij zelf. In het project wordt hij gesteund door: 4 mei comité Olst, Historische Vereniging Wijhe, Olster Erfgoed, Verenigd Comité Wijhe, Toerist Info Olst/Wijhe, Gastvrij Wijhe en Burgerbelang Wijhe. Hij zoekt nog extra sponsoren voor zijn project. Voor een bedrag van 15 euro ontvangen de sponsors eind april een boekje van zeventig pagina’s met meer informatie en verhalen over de verschillende slachtoffers. Het bedrag kan worden overgemaakt op NL47 RABO 0373054807 ten name van Historische Vereniging Wijhe (met vermelding van ‘oorlogsmonument’ en adres).
Kader met raster: Controle
Ter controle komt de lijst met namen ter inzage te liggen op het gemeentehuis in Wijhe en in het Holstohus in Olst. Daarnaast staan de namen ook op staging2.heijmerikx.nl. Heijmerikx wil iedereen oproepen om er even kritisch naar te kijken. Dit om fouten te voorkomen.
Van Koningsdag 27 april tot en met 13 mei is er een tentoonstelling over de oorlogsslachtoffers te zien in het Wijhes Museum.
Meer foto's