Volgens de restaurateurs in Groningen, die ook een zeer ervaren schoenmaker inschakelden, dateert die waarschijnlijk uit de periode 1850-1900. Leenhouts vermoedt zelf dat het schoentje nog veel ouder is. “Omdat we die in vijf stukken in een vorig jaar ontdekte waterput gevonden hebben. En die waterput staat nergens op de kaarten die sinds de tijd van Napoleon, van het gebied gemaakt zijn. Het is een heel bijzondere vondst, in Overijssel zijn niet eerder zulke oude complete schoenen gevonden. Ik denk dat het van een meisje van 6, 7 of 8 jaar geweest is voor gebruik op zondag. Het is erg mooi gestikt en versierd. Een meisje met rijke ouders? Dat denk ik niet, in dit gebied waren het vooral boeren. Alleen de familie Rengers van Huize ’t Relaer kwam hier ook kerken.”
Behalve het nu gerestaureerde schoentje, dat binnenkort waarschijnlijk in een vitrine in de hal van het Raalter gemeentehuis te zien zal zijn, zijn er met onder meer metaaldetectoren al veel meer vondsten in dit gebied gedaan. “Oude munten, een pijpenkop, scherven, glaswerk en restanten van de plavuizen die in de Heemkerk lagen”, zo somt Leenhouts op. “Het zou mooi zijn als we al die vondsten een keer konden presenteren tijdens een grote expositie, maar dat is misschien iets voor de langere termijn.”
Oer
Ontdekker van de inmiddels weer dichtgegooide waterput was Willie Wolfkamp die behalve Leenhouts ook de amateurarcheoloog Wim Winterman waarschuwde. Winterman onderzocht de put nauwgezet. “Buitenmaat 1m20, binnenmaat 0,95 m en diepte ongeveer 3 meter. De bovenste laag was verdwenen, de tweede laag was ongeveer 50 cm sloopstenen, vervolgens 3 lagen IJsselstenen in putvorm, dan 8 lagen rode putstenen en als laatste oer. Dat is een soort ijzererts en dat geeft een ijzersmaak aan het water. De waterput is inmiddels weer netjes dichtgegooid. Op het gebied ligt namelijk al een archeologische claim. Mocht de N35 bij Raalte ooit verbreed worden, dan zal het gebied eerst onderzocht moeten worden.”
Boekje
Dat de resultaten daarvan interessant zullen zijn, daarvan is Leenhouts, ook secretaris van de Historische Vereniging Raalte en omstreken, overtuigd. “Natuurlijk was bekend dat hier tot 1834 de Heemkerk heeft gestaan, naast het gerestaureerde kerkhof. Die was bedoeld voor de katholieken van Raalte en Mariënheem, omdat die anders elke zondag een paar keer naar de kerken in Heeten of Lierderholthuis moesten, maar heel veel meer weten we eigenlijk niet. Die nu gevonden waterput was bijvoorbeeld onbekend. Ook moet er vlakbij een boerderij hebben gestaan, maar die staat nergens op oude kaarten. Het gebied heet ‘de Kouwe’ maar niemand kan die naam goed verklaren. Ver voor de oorlog moet er een boekje over zijn geschreven door een lid van de familie Tuïnk, maar dat boekje is nergens meer te vinden. We weten zeker dat het bestaat, wijlen Bernhard Aa maar ook Herman Hannink hebben het ooit genoemd en er zijn enkele bladzijden overgeschreven die ik gezien heb.”
Mysterie
Eigenlijk is ook het einde van de Heemkerk zelf na een felle brand in december 1834 op het feest van Onze Lieve Vrouw Onbevlekte Ontvangenis een mysterie. “Het was natuurlijk erg toevallig dat Raaltenaren eerder een brief aan het bisdom hadden geschreven waarin ze ervoor pleitten om in het dorp zelf een nieuwe kerk te bouwen. Waar ze het in Mariënheem uiteraard niet mee eens waren. Na twee branden in dezelfde week, waarbij de pastoor steeds afwezig was, kwam die nieuwe kerk dus ook in Raalte. Eerst in een oude schuur waar nu de Zwaan staat en later in 1837 als Waterstaatskerk, de voorganger van de huidige Kruisverheffing. Maar zoiets als boze opzet moet je natuurlijk kunnen bewijzen. Ook na meer dan anderhalve eeuw ligt dat gevoelig bij achter-, achter- achterkleinkinderen.”
Volgens de restaurateurs in Groningen, die ook een zeer ervaren schoenmaker inschakelden, dateert die waarschijnlijk uit de periode 1850-1900. Leenhouts vermoedt zelf dat het schoentje nog veel ouder is. “Omdat we die in vijf stukken in een vorig jaar ontdekte waterput gevonden hebben. En die waterput staat nergens op de kaarten die sinds de tijd van Napoleon, van het gebied gemaakt zijn. Het is een heel bijzondere vondst, in Overijssel zijn niet eerder zulke oude complete schoenen gevonden. Ik denk dat het van een meisje van 6, 7 of 8 jaar geweest is voor gebruik op zondag. Het is erg mooi gestikt en versierd. Een meisje met rijke ouders? Dat denk ik niet, in dit gebied waren het vooral boeren. Alleen de familie Rengers van Huize ’t Relaer kwam hier ook kerken.”
Behalve het nu gerestaureerde schoentje, dat binnenkort waarschijnlijk in een vitrine in de hal van het Raalter gemeentehuis te zien zal zijn, zijn er met onder meer metaaldetectoren al veel meer vondsten in dit gebied gedaan. “Oude munten, een pijpenkop, scherven, glaswerk en restanten van de plavuizen die in de Heemkerk lagen”, zo somt Leenhouts op. “Het zou mooi zijn als we al die vondsten een keer konden presenteren tijdens een grote expositie, maar dat is misschien iets voor de langere termijn.”
Oer
Ontdekker van de inmiddels weer dichtgegooide waterput was Willie Wolfkamp die behalve Leenhouts ook de amateurarcheoloog Wim Winterman waarschuwde. Winterman onderzocht de put nauwgezet. “Buitenmaat 1m20, binnenmaat 0,95 m en diepte ongeveer 3 meter. De bovenste laag was verdwenen, de tweede laag was ongeveer 50 cm sloopstenen, vervolgens 3 lagen IJsselstenen in putvorm, dan 8 lagen rode putstenen en als laatste oer. Dat is een soort ijzererts en dat geeft een ijzersmaak aan het water. De waterput is inmiddels weer netjes dichtgegooid. Op het gebied ligt namelijk al een archeologische claim. Mocht de N35 bij Raalte ooit verbreed worden, dan zal het gebied eerst onderzocht moeten worden.”
Boekje
Dat de resultaten daarvan interessant zullen zijn, daarvan is Leenhouts, ook secretaris van de Historische Vereniging Raalte en omstreken, overtuigd. “Natuurlijk was bekend dat hier tot 1834 de Heemkerk heeft gestaan, naast het gerestaureerde kerkhof. Die was bedoeld voor de katholieken van Raalte en Mariënheem, omdat die anders elke zondag een paar keer naar de kerken in Heeten of Lierderholthuis moesten, maar heel veel meer weten we eigenlijk niet. Die nu gevonden waterput was bijvoorbeeld onbekend. Ook moet er vlakbij een boerderij hebben gestaan, maar die staat nergens op oude kaarten. Het gebied heet ‘de Kouwe’ maar niemand kan die naam goed verklaren. Ver voor de oorlog moet er een boekje over zijn geschreven door een lid van de familie Tuïnk, maar dat boekje is nergens meer te vinden. We weten zeker dat het bestaat, wijlen Bernhard Aa maar ook Herman Hannink hebben het ooit genoemd en er zijn enkele bladzijden overgeschreven die ik gezien heb.”
Mysterie
Eigenlijk is ook het einde van de Heemkerk zelf na een felle brand in december 1834 op het feest van Onze Lieve Vrouw Onbevlekte Ontvangenis een mysterie. “Het was natuurlijk erg toevallig dat Raaltenaren eerder een brief aan het bisdom hadden geschreven waarin ze ervoor pleitten om in het dorp zelf een nieuwe kerk te bouwen. Waar ze het in Mariënheem uiteraard niet mee eens waren. Na twee branden in dezelfde week, waarbij de pastoor steeds afwezig was, kwam die nieuwe kerk dus ook in Raalte. Eerst in een oude schuur waar nu de Zwaan staat en later in 1837 als Waterstaatskerk, de voorganger van de huidige Kruisverheffing. Maar zoiets als boze opzet moet je natuurlijk kunnen bewijzen. Ook na meer dan anderhalve eeuw ligt dat gevoelig bij achter-, achter- achterkleinkinderen.”
Meer foto's