Het is tijd voor veranderingen in de gemeentepolitiek, want de huidige politieke democratie voldoet niet meer. Dat schrijft een groep burgemeesters, wethouders, raadsleden, wetenschappers en ondernemers.
Salland Centraal legde de fractievoorzitters van Olst-Wijhe en Raalte de vraag voor of zij dat ook vinden.
“Interessante vraag” vindt Lof. “Hoe we ons democratisch stelsel kunnen moderniseren, verbeteren, zonder het kind met het badwater weg te gooien. Als inwoners steeds meer zelf opkomen voor hun ideeën en belangen, participeert de overheid als het ware in de initiatieven van onderop. Dat vraagt een andere rol van de gemeenteraad. Dan heb je het over ‘overheidsvertegenwoordiging’ in plaats van volksvertegenwoordiging.
Het concept van loting, waarmee David van Reybrouck heeft geëxperimenteerd en ook over schrijft in zijn boek Tegen verkiezingen heeft mijn absolute voorkeur, maar dat moet de samenleving ook willen. Ik hoor ook vaak ‘daar hebben we jullie toch voor, we kiezen niet voor niks elk jaar raadsleden’. Bij deze wil ik dus ook een oproep doen aan iedereen die interesse heeft voor politiek: stel jezelf verkiesbaar. En wordt een bemiddelaar tussen overheid en samenleving.
Overheidsvertegenwoordiging volgens Maartje Lof
Wij, als raadsleden, zijn democratisch verkozen volksvertegenwoordigers. Vandaag reflecteren we onszelf in het licht van overheidsparticipatie, dus wil ik deze term eens kritisch bekijken. Het woord volksvertegenwoordiger vind ik niet meer passen bij deze tijd. Alsof mensen hun eigen belangen niet kunnen vertegenwoordigen. Dat lijkt mij wel. Sterker nog, we zien dat de overheid zich naar de inwoners toe beweegt.
Dat heeft iets dubbels in zich. Het volk stemt elke vier jaar op mensen van een politieke partij, die zitting nemen in de gemeenteraad. Datzelfde volk wordt vervolgens opgeroepen om vooral zelf met initiatieven te komen. En de overheid gaat dat mogelijk maken. Wat is dan nog de meerwaarde van een gemeenteraad? En waarom denken we in de vertegenwoordiging van politieke partijen?
Wat er nu gebeurt, is dat wij met elkaar discussiëren vanuit de partij-ideologie waar eenieder voor staat. In de tussentijd is het volk bezig zijn eigen belangen op de rit te krijgen in een wijk, via een vereniging, in een groep gelijkgestemden. Steeds zoeken verschillende mensen elkaar in verschillende samenstellingen op, en organiseren zich om voor elkaar te boksen wat ze willen.
Waarom heeft de overheid nog volksvertegenwoordigers nodig? Ik denk dat het volk overheidsvertegenwoordigers nodig heeft. Dat zou bijvoorbeeld betekenen dat de raad aanschuift bij burgerinitiatieven, dat de gemeenteraad zich laat vertegenwoordigen door een van haar leden. Dat de leden van de raad als het ware onderling uitwisselbaar zijn. Wij vragen ambtenaren om een omgekeerde beweging te maken, maar laten we dat zelf ook doen.
Andere partijen
We hebben álle partijen in Raalte en Olst-Wijhe om een reactie gevaagd. Hieronder de antwoorden die tot op heden binnenkwamen.
Toon Schuiling, PvdA Wijhe
Het nadenken over de inrichting van het lokale bestuur is van alle tijden. Allemaal prima, maar ik heb niet zo veel met dit soort systeemdiscussies. Jarenlang is er gediscussieerd over een referendum. Die mogelijkheid is er nu maar als vervolgens Jan Roos en consorten er mee op de loop gaan, is het land te klein. Decennia is er gesproken over invoeren van het dualisme in de raden. Wat heeft het opgeleverd? Niet zoveel volgens mij.
In aanleg voldoet onze Gemeentewet (1851) prima. Die is gebaseerd op de Grondwet van Thorbecke uit 1848. In die wet staat hoe wij onze parlementaire democratie hebben ingericht. Ik kan hier goed mee uit de voeten.
Belangrijker dan het systeem is de wijze waarop je je als volksvertegenwoordiger binnen dat systeem manifesteert. Weet je wat er speelt of dompel je je onder in ellenlange fractievergaderingen, tijdrovende raadsvergaderingen, heisessies en meer van dat soort gekkigheid.
Verder heb ik liever dat de betrokken inwoners ruimte krijgen van het lokale bestuur om mooie dingen voor de samenleving te doen dan onderdeel te worden van een of ander vaag democratiseringscircus. Het door vrijwilligers gerunde zwembad in Wijhe, het initiatief Olst in Transitie om er maar eens een paar mooie dingen te noemen.
De sleutel ligt, wat mij betreft, niet in een verandering van het speelveld. Het gaat om de spelers, de gekozenen. Als die zich niet als stoel warmhouders maar gewoon als volksvertegenwoordigers manifesteren, als die ruimte durven te geven aan initiatieven van onderop, dan zijn discussies als deze overbodig.
Bert Terlouw van D66
“Het is altijd goed je te ontwikkelen” heb ik altijd van mijn ouders geleerd. Die ontwikkeling geldt ook voor de politiek. Iets wat jaren lang op eenzelfde manier gedaan wordt gaat misschien roesten of in ieder geval niet met de tijd mee. Er wordt nu voorgesteld te bekijken of er betere vormen te ontwikkelen zijn waarin meer zeggenschap door burgers wordt geïntroduceerd. Mooi toch? Ik ben benieuwd naar de uitkomsten van de experimenten.
Op de vraag of Terlouw vindt dat het nu goed gaat, of dat hij de indruk heeft dat het beter kan, antwoordt Bert: “Het kan altijd beter. Er zal ook steeds ontwikkeling moeten zijn. Er is natuurlijk al een raadswerkgroep vernieuwing. Van hieruit is de raad op pad besloten en dat werkt goed.”
Anke Hoendeveld, SP Raalte
De SP is een voorstander van directe inspraak en zeggenschap van mensen, dat maakt een democratie sterk. Maar de experimentele voorstellen zoals die nu gedaan zijn, getuigen volgens ons niet van bestuurlijk democratisch inzicht. Een gemeenteraad via gekozen volksvertegenwoordigers heeft een hoger democratisch gehalte dan de wilde voorstellen die er nu zijn gedaan. Het is zonder wetswijziging ook heel goed mogelijk om de burgers meer invloed te geven. En daar werken we in Raalte aan.
De gemeenteraad van Raalte doet aan bestuurlijke vernieuwing door onder meer naar de burgers toe te gaan in de verschillende dorpen en wijken om in gesprek te gaan met inwoners. Tijdens die avonden krijgen inwoners de gelegenheid om hun ideeën en wensen in te brengen. De ideeën en wensen worden in de raad behandeld en zo mogelijk gerealiseerd.
Er wordt door de gemeenteraad goed geluisterd en meegedacht in oplossingen. De SP ziet veel kansen in deze Raalter vorm van bestuurlijke vernieuwing.
Jan Schokker, Gemeentebelangen Raalte
GemeenteBelangen streeft naar zoveel mogelijk invloed van de inwoners op de lokale besluitvorming. Binnen de gemeente Raalte zijn wij aan het experimenteren met bestuurlijke vernieuwing, waarbij ‘De Raad op Pad’ en de diverse werkgroepen rond specifieke onderwerpen zoals lokale economie hiervan de duidelijkste voorbeelden zijn. De ideeën die ‘Code Oranje’ nu oppert, zijn volgens GemeenteBelangen interessant, maar gaan wel zodanig ver dat het maar de vraag is of we hier als Raalte mee geholpen zijn.
Guus Temmink, CDA Raalte
Onze fractie wil zo vroeg mogelijk burgers en organisaties in het beleidsproces betrekken. De gemeenteraad samen met de vele actieve burgers van Raalte de ontwikkelingen van Raalte gestalte geven. Dit vergt een andere manier van denken en doen voor ambtenaren, collegeleden en gemeenteraad. De eerste aanzetten zijn er op dit moment. Zie het initiatief “Raad op pad” maar ook de succesvolle bijeenkomsten over de lokale economie.
Daarnaast kan het CDA zich vinden in de wijze waarop via de raadscommissie “vernieuwing” samen denkrichtingen opgepakt wordt. Niet uit een boekje overnemen maar kijken wat goed past voor Raalte.
Meer foto's