Door Gerlant Zielman
Boeren willen met de laarzenactie een derogatieregeling afdwingen. Derogatie is een term die Brussel heeft uitgevonden om uitzonderingen te kunnen maken op haar eigen wetten en regels. Toen ze hun milieunormen opstelden die voor alle landen in de EU gelden, kwamen ze erachter dat in Nederland de boeren gigantisch in de knoei zouden komen, omdat hier de landbouw veel intensiever is dan elders in Europa. In verhouding produceren ze hier veel meer voedsel per hectare. Dus is er meer mest nodig dan Europees afgesproken.
Via ‘derogatie’ mag je dan meer mest op een hectare brengen, maar wel in ruil voor strengere regels. Eén ervan is het ‘fosfaatplafond’, de hoeveelheid fosfaat die Nederland in totaal op jaarbasis mag produceren. Die derogatie moet komend jaar verlengd worden, maar de Nederlandse melkveehouders hebben juist de afgelopen jaren flink uitgebreid omdat het melkquotum eraf ging. Ze hebben zoveel extra vee gehouden, dat ze over dat maximum zijn heen gegaan.
Die boeren is jaren lang door de voorlichters, banken en hun eigen land- en tuinbouworganisatie voorgehouden dat ze na de afschaffing van het melkquotum voor de wereldmarkt konden produceren, melken tegen de klippen op en niemand die ze wat deed. De enkeling die wat zei, werd monddood gemaakt en de tendens naar groot groter grootst werd verder ingezet.
Iedereen had daar belang bij. Boeren investeerden, aannemers bouwden (in economisch slechte tijden), banken verstrekten geld. En de coalitiepartijen in Den Haag waren in de ban van het liberaliseren (VVD) of wilden boeren saneren (PvdA). Landbouw kreeg niet eens een minister.
Er was dus geen enkel belang boeren er op te wijzen dat het fosfaatplafond als het zwaard van Damocles boven hun hoofd hing.
Fosfaatrechten kun je ophogen. Maar Europa vindt dat staatssteun, omdat die rechten geldelijke waarde hebben, net als het melkquotum vroeger. De boeren verwijten staatssecretaris Van Dam nu dat hij te laat aan het onderhandelen is geslagen in Brussel. Maar ik heb niet de indruk dat hun #laarzenactie echt indruk maakt in de politiek. Die bobo’s sturen aan op een boerenstand die ons land niet meer kan voeden, maar die onderdeel wordt van een systeem van import en export. Na de oorlog is de landbouw lang politiek gestuurd, met een soort van garantie-inkomen voor boeren. Maar de laatste jaren moet de boer net als alle anderen ondernemers ondernemen in een vrije wereldmarkt.
Maar dat kan helemaal niet. Want voedsel is een basisvoorwaarde. En tegelijk ook een chantage- of pressiemiddel voor de politiek. Zie de voedselboycot met Rusland.
De boer is een heel klein onderdeel in het spel van burgers, politici, economische, zelfs oorlogsbelangen. Eén oplossing voor alle problemen is er niet. Maar misschien wel één oplossing voor de boer: geef ze een gegarandeerd inkomen, dan is de productie van voedsel in elk geval niet in gevaar.
gerlant@sallandcentraal.nl
Meer foto's