Zo, de nieuwe zorgwet is ingegaan. De grootste verandering in de zorg allertijden. Knap van politiek Den Haag dat doorgevoerd te krijgen met een minderheidskabinet. De nieuwe wet gaat er vanuit dat gemeenten beter maatwerk kunnen leveren dan het rijk, omdat het niveau van de gemeente de mensen elkaar beter kennen. De nieuwe wet is daarom ook een bezuiniging, omdat het via gemeenten allemaal goedkoper kan.
Volgens mij wordt er een belangrijke schakel in het geheel vergeten. En dat is dat de mensen die de wet uitvoeren, nog steeds ambtenaar zijn. En ambtenaren zijn de mensen die regels maken en regels handhaven. Voor zover dat al niet in hun genen zit, is het er wel ingeslepen tijdens de – vaak vele – dienstjaren bij hun afdeling.
Ik had laatst een gesprek bij de gemeente om een probleem op te lossen dat de gemeente zelf veroorzaakt had. De ambtenaar waarmee ik het gesprek had, nam twee collega’s mee. Eentje ervan kreeg al hartkloppingen alleen maar omdat hij mij zag: weer zo’n burger die iets wilde wat niet mocht (nogmaals: de gemeente had het probleem veroorzaakt). Probeer in zo’n setting maar eens tot een oplossing op maat te komen!
Die nieuwe wet gaat uit van maatwerk. Dat betekent juist zonder regels werken! Er moet wel iets zijn van een algemeen geldende basis, maar voor de rest is het per keer kijken wat de beste oplossing is. Dat kunnen ambtenaren niet. En dat ligt (meestal) nog niet eens aan de ambtenaren zelf. Ambtenaren zijn als de dood dat als ze de een iets toezeggen, dat de ander daar dan ook recht op zegt te hebben: de overbekende precedentwerking. Die werking wordt er te pas en te onpas bij gehaald. Door beide partijen. De ambtenaar zegt dat de een iets niet mag, omdat de ander dat dan ook wil. Hulp vragende burgers eisen rechten op, omdat die ander, en zo voort.
Laat ik een voorbeeld bedenken. Van een zestig jaar getrouwd stel moet er een naar het verpleeghuis. De ander mag dan niet mee. (Ik heb in Rusland wel eens proberen uit te leggen dat we dat in ons land doen. Daar snappen ze dus helemaal niks van.) Een van de kinderen wil wel in de vrijstaande huurwoning naast haar ouders komen wonen en de zorg overnemen. Opname is dan niet meer nodig. Wedden dat dat maatwerk niet geleverd wordt? Omdat anderen recht hebben op die huurwoning. Omdat dochterlief geen diploma’s heeft. Omdat anderen dat dan ook willen…
Maar technisch kan het wel zeker, die nieuwe zorgwet kan ons veel opleveren. Dan moet er vanaf nu wat minder vergaderd worden aan theoretische tafels; dan moeten uitvoerenden alle ruimte en vertrouwen krijgen in de uitvoering; dan moeten we accepteren dat niet iedereen precies dezelfde zorg krijgt; dan moeten we het niet erg vinden als er een keer ergens iets mis gaat. En misschien is het dan ook goed een heleboel ambtenaren op cursus te sturen om ze in hun nieuwe rol te krijgen.
Harrie Kiekebosch
‘Pas op, Opiniemakers’ is een wekelijkse opinierubriek, gemaakt door een (nog steeds groeiende) groep mensen uit de samenleving. Onderwerpen zoeken de opiniemakers zelf, maar wie een onderwerp belicht wil hebben moet dat vooral laten weten. En wie zelf mee wil doen aan ‘de opiniemakers’ is bij deze van harte uitgenodigd. Je mag teksten aanleveren. Maar je mag natuurlijk ook gewoon onder de opiniestukken reageren. Graag onder je eigen naam. De opiniemakers schrijven ook onder hun eigen naam.
Meer foto's