“Dit is geen werk van ome Jan,” zegt Marinus van der Vegt met de blik van een kenner als hij in de oude schoenmakerij van Jan Offenberg bij de Vereniging voor Heemkunde een oude schoen uit een laatje haalt. Hij bekijkt de schoen van alle kanten en twijfelt geen moment meer: “Nee, ome Jan deed dat anders.”
Generaties lang is er leer bewerkt en verwerkt in Heino, maar nu is er bijna niemand meer te vinden die dit vak verstaat. Dat is jammer, want er gaat een hele geschiedenis en veel creativiteit mee verloren. In januari 2015 start Stichting IJsselacademie een cursus leerbewerking in Heino. Tijdens acht donderdagavonden brengt schoenmaker Marinus van der Vegt je de basisvaardigheden bij van leerbewerking en leer je van kunstenares Meta Leefkens hoe je deze traditionele technieken kunt gebruiken om een nieuw, hip streekproduct te maken.
Heino telde maar liefst 15 schoenmakers in de 19e eeuw; veel meer dan nodig was om de lokale bevolking te voorzien van schoeisel, paardentuigen, riemen of tassen. Toch konden schoenmakers in Heino een goede boterham verdienen, want ze rekenden ook de bewoners van de vele buitenplaatsen onder hun klanten. Bovendien waren de verbindingswegen met de omringende dorpen goed en werden de eikenhoutsingels om de akkers in de 19e eeuw flink uitgebreid. Dit eikenhout was nuttig voor de leerbewerking, want van de schors werd eek gewonnen, dat looizuur bevat.
Tot het eind van de 20e eeuw waren er in Heino nog meerdere schoenmakers te vinden. Heel bekend was Jan Offenberg (1906-1993), de oom en leermeester van Marinus van der Vegt. Jan Offenberg oefende liefst 72 jaar zijn beroep uit, waarbij hij meestal 6 dagen per week werkte. De inventaris van zijn schoenmakerij is te zien in de kelderruimte van de Vereniging voor Heemkunde Omheining. Hij leerde zijn neef Marinus de fijne kneepjes van het vak en vervolgens was Marinus bijna een halve eeuw werkzaam als zelfstandig schoenmaker.
De Wijhese kunstenares Meta Leefkens heeft een internationale reputatie opgebouwd met vlechtwerk van stro en is al vaak in de prijzen gevallen met haar hoeden. Ook schoenen weet ze prachtig te bewerken met strovlechtwerk. Bovendien heeft ze jaren les gegeven in handvaardigheid. Samen met Marinus van der Vegt geeft Meta Leefkens invulling aan de cursus leerbewerking, om dit voor Heino zo typerende ambachtelijk handwerk te behouden en moderne toepassingen te vinden. De Vereniging voor Heemkunde Omheining ondersteunt het initiatief.
Een onderdeel van de cursus is een excursie. Op een zaterdag in februari 2015 vertelt historicus Ewout van der Horst het verhaal achter het ambacht schoenmaken, wordt er een kijkje genomen in de schoenmakerij van Jan Offenberg en zal natuurgids Agnes Neimeijer een wandeling verzorgen langs plaatsen rond Heino waar vroeger eek gewonnen werd.
De cursus wordt mede mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel, de gemeente Raalte en het fonds voor Cultuurparticipatie. Opgave en meer informatie: staging2.ijsselacademie.nl. Of bij cursusleider Geertje van Os via 0570-862009.
Meer foto's