Ik geef het ruimhartig toe: Toen ik een paar jaar geleden voor het eerst hoorde van de discussie rond Zwarte Piet dacht ik dat die discussie wel weer zou overwaaien. Er zijn wel andere zaken waar we ons druk over kunnen maken… Maar ik heb geen gelijk gekregen. De discussie woedt nog steeds in alle hevigheid, en zoals dat vaak gaat met gevoelige standpunten: de discussies worden heviger, de argumenten vager.
Het eerste argumenten tegen Zwarte Piet: een belediging voor de nazaten van mensen die hebben geleden onder het slavernij-verleden.
Ik begrijp de gevoeligheid, maar de relatie is er wel met de haren bijgesleept. De enige overeenkomst is dat slaven – doorgaans – mensen met een donkere huidskleur waren. Geroofd uit west- en centraal Afrika. Ik heb daar geen goed woord voor, laat daar geen misverstand over bestaan!
De Zwarte Piet in ons Sinterklaas-verhaal is een Moor. U weet wel, die van ‘Moriaantje zo zwart als roet…’
Met Moren werden islamitische Berbers en Arabieren aangeduid die in het middeleeuwse Spanje hebben gewoond en daar hun sporen hebben nagelaten. Denk aan het Alhambra.
En geloof het of niet, die Moren kwamen niet naar Spanje om in de zon te liggen…
Ook van deze Moren (afgeleid van mavros of maurus wat zwart betekent) is bekend dat ze slaven hielden. En die waren misschien wel blank…
Maar eerlijk is eerlijk: ook het vóór-argument: ‘het is onze cultuur en we vieren al eeuwen Sinterklaas mét Zwarte Piet’ is ook niet echt sterk. We zetten immers nu ook geen protestanten meer op de brandstapel omdat dat een tijdje onder invloed van Spanje in de mode is geweest.
Een heldere geest heeft nu bedacht dat alle gewaakte passages uit de Sinterklaasliedjes geschrapt dienen te worden. Het gevolg is dat we krampachtig ons proberen te houden aan de nieuwe tekst, terwijl in ons hoofd die knecht nog steeds klaar staat met z’n roe en z’n gard…
Liedjes aanpassen werkt niet. Net zo min als het werkt om het Onze Vader aan te passen. Het gaat immers niet om de letterlijke tekst, maar om de intentie, de beleving er achter.
Dat we af en toe eens stilstaan bij de bepaalde culturele overleveringen, kan geen kwaad. Hergé zou nu een proces krijgen én een ere-zetel bij Front National als hij Kuifje in Afrika nu zou uitbrengen. En Sjors en Sjimmie doen we ook maar niet meer. En het onschuldige kaartspelletje ‘Zwartepieten’? Mag dat nog wel? En de daarvan afgeleide uitdrukking ‘Elkaar de zwarte piet toeschuiven’? Bannen we die uit ons taalgebruik.?
Nog even en we beitelen de afbeelding van de oogstaanbiedende oosterlingen van de gouden koets en schilderen het plafond van de Eerste Kamer wit. We hoeven niet net te doen alsof onze voorvaderen nimmer een scheve schaats hebben gereden. Dat alles is onze historie, inclusief glorieuze én beschamende momenten.
Overwegen, heroverwegen, bezinnen, allemaal goed. Maar doorslaan is evenmin de juiste weg. En Zwarte Piet dreigt nu de zwartepiet te krijgen…
Hylke van der Zee
‘Pas op, Opiniemakers’ is een wekelijkse opinierubriek, gemaakt door een (nog steeds groeiende) groep mensen uit de samenleving. Onderwerpen zoeken de opiniemakers zelf, maar wie een onderwerp belicht wil hebben moet dat vooral laten weten. En wie zelf mee wil doen aan ‘de opiniemakers’ is bij deze van harte uitgenodigd. Je mag teksten aanleveren. Maar je mag natuurlijk ook gewoon onder de opiniestukken reageren. Graag onder je eigen naam. De opiniemakers schrijven ook onder hun eigen naam.
Meer foto's