Opinie – Het nieuwe stadhuis in Deventer wordt een stinkende wond, geheeld door zachte heelmeesters. Het zal een politiek voorbeeld worden van niet luisteren naar de burger, een case voor studenten van arrogantie van de macht, een studiethema bij crisisbeheersing.
Uiteindelijk zal het stadskantoor veel te duur blijken waardoor de gemeente een armlastig opdrachtgever wordt, dat eigenlijk al was toen de bouwplannen goedgekeurd werden. Het zal de raad zijn die in al die trajecten boter op haar hoofd blijkt te hebben. De raadsleden hebben hun bestuurders niet de weg gewezen maar zijn ze gevolgd. En ze hebben te weinig gebruik gemaakt van hun controlerende macht.
De bouw van het stadskantoor was omstreden. Vanuit de burgerij kwam er tegenactie. Basis daarvan: hoe kun je nou zo’n duur kantoor willen bouwen. Dat kan goedkoper door andere – bestaande – kantoorruimte te kiezen. Dat kan ook goedkoper door niet te kiezen voor groot-groter-grootst. Gemeentehuizen staan altijd op toplocaties en zijn onbenullig groot. Bouwmarkten kunnen op veel goedkopere grond staan, terwijl we daar veel vaker komen. Maar ja, het is andermans geld. Je verhoogt de belastingen gewoon met een tiende punt en de grootheidswaan kan betaald worden.
Het college van Deventer drukte de plannen door. De raad ging er mee akkoord.
Toen kwam er ineens een mail boven tafel waaruit bleek dat de accountant Deventer gewaarschuwd had dat ze 20-miljoen ging verliezen op haar grond-exploitatie. Een gemeente is grondeigenaar voor bijvoorbeeld nieuwbouwwijken. Door de crisis is die grond snel minder waard geworden. Daar ontstond dat tekort. B&W hebben die mail niet openbaar gemaakt, terwijl die kort voor de beslissende raadsvergadering over het stadhuis binnenkwam. ‘Was niet relevant’, zeggen de bestuurders. Maar dat is lariekoek.
Burgemeester Ahne van Ommen was ook betrokken in het verhaal. Hij was wethouder in Deventer toen dit speelde. Zijn eerste reactie was dat het allemaal speelde na zijn vertrek. Maar data van de mail zeiden anders. Zijn tweede reactie was een open brief aan burgers van de gemeente Ommen, waarin hij uitlegt hoe dat gaat met een accountantsrapport. Zo’n rapport ontstaat in stappen. De mail met de tekort-waarschuwing was en vooraankondiging. Uiteindelijk bleken er allerlei interpretaties anders gemaakt te moeten worden. Toen was er geen sprake meer van een tekort.
Hoewel je vraagtekens kunt stellen bij accountant Deloitte die 20-miljoen (!) misrekent, is zo’n uitleg heel plausibel. Maar juist daarom zo belangrijk dat mee te delen aan de raad. ‘Jongens, we staan op het punt veel geld uit te geven voor een stadhuis dat ter discussie staat. Er kwam net een mail binnen van de accountant over 20-miljoen tekort, we wilden nog even meedelen dat dat bedrag niet klopt hoor…’ Lijkt ons wel een goed plan als bestuurders zo met de raad om te gaan. Want uiteindelijk liggen de machtsverhoudingen zo: het bestuur voert uit wat de raad hen opdraagt. De raad is de baas, niet het bestuur! Maar het bestuur hield de mail achter, er moest een beroep op de wet openbaar bestuur aan te pas te komen om inzicht te krijgen. Dat maakt het allemaal bedenkelijk.
Dat de raad B&W weg laat komen met deze gang van zaken, heeft alles te maken met de bestuursvormen die we in Nederland kennen. De wethouders zijn veel te veel onderdeel van de raadsfracties. Vaak zijn de wethouders ex-raadsleden. Als de raad een wethouder wegstuurt, stuurt een van de raadsfracties zijn eigen wethouder weg. Dus stemmen de coalitiepartijen meestal gewoon vóór hun wethouder, ook al konden ze beter tegen stemmen. Er is ooit geprobeerd het zogenaamde duale stelsel in te voeren, dat raadsleden en wethouders minder een directe relatie hebben. Sindsdien komen wethouders soms ook van buiten de gemeente. Het enige dat dat opgeleverd heeft, is gezeur of een wethouder wel of niet in zijn gemeente moet wonen, maar de relatie met de raad is onveranderd groot gebleven.
Het lijkt er in Deventer op dat de raad eerst burgemeester en wethouders gevolgd zijn in een geldverslindend project van overdaad en dat ze later ook nog eens haar controlerende functie in de wind heeft geslagen.
Een mening over dit onderwerp? We nodigen je uit te reageren!