Je vindt het museum goed verstopt in de bossen, nauwkeurig verborgen achter landhuis De Haere in Olst. Je loopt er zo voorbij, als je niet weet dat het een museum is. Het lijkt gewoon een ordinaire bult. Als je echter wat beter naar die heuvel gaat kijken, ontdek je de contouren van een bunker. Ruim drie weken geleden, op zaterdag, was het museum voor het eerst dit jaar weer voor het eerst opengesteld voor bezoekers. Direct kwam er een man of driehonderd op af. Het was dringen geblazen in het museum van de IJssellinie.
De opzichtige contouren van het afweergeschut langs de dijk tussen Olst en Deventer kent eigenlijk elke automobilist uit de regio wel. Dat er een heel museum achter schuilgaat, weten minder mensen. Onlangs mochten we een kijkje nemen, onder begeleiding van Hans en Marianne de Bruijn.
Een loodzware deur gaat open, de toegang tot de eerste bunker. We betreden het noodhospitaal. Een inleidend verhaal over het ontstaan van de Koude Oorlog, het ontstaan van de NAVO, de DDR en het eerste plan voor een verdedigingslijn tegen de Russen wordt passievol aan ons uitgelegd.
Direct wordt ons ook verteld dat het meest bekende onderdeel van de IJssellinie helemaal geen echte bunker is. “Het is een ingegraven Sherman-tank. Er staan nog steeds vijftien tanks onder de grond, hier allemaal in de buurt.” Ondertussen wijst Hans ze allemaal aan. “De motor van de tank werd er uitgehaald en vervolgens werd de tank ingegraven. Zo werd luchtafweergeschut te gecreëerd.”
De tanks zijn aan Nederland geschonken in het kader van het Marshall-plan. Dit plan hield in dat landen die getroffen waren door de Tweede Wereldoorlog economische hulp kregen voor de wederopbouw. De Bruijn vertelt met een knipoog: “Het was natuurlijk ook gewoon duurder om die tanks allemaal weer naar Amerika te verschepen, daarom zijn ze hier blijven staan.”
We gaan een vertrek verder de bunker in. “Hier zouden de eventuele gewonden eerst gewassen worden voor ze naar binnen gedragen konden worden.” Het wassen was nodig in het geval van een chemische of bacteriologische aanslag. In de tijd van de koude oorlog hield men voor de zekerheid met alles rekening. In het volgende vertrek zou de gewonde worden opgewacht door een commissie van drie medici: “Een chirurg, een gynaecoloog en een tandarts. In deze kamer zou dan besloten worden of de gewonde mocht blijven, of teruggestuurd werd. Mensen moesten hier zo snel mogelijk opgelapt worden om weer terug te keren op naar front.” Het hospitaal kon plaats bieden aan 36 gewonden. Als je dan zo gewond zou zijn dat je de operatiekamer in moest, werd je met lachgas onder zeil gebracht. “Als dit op zou zijn, dan kreeg je een forse portie drank en vervolgens dit dingetje in je mond.” De Bruijn pakt een blauw blokje rubber. “Dit is het zogeheten doorbijt-rubbertje, voor als de verdoving op was.”
De gidsen hebben in de eerste jaren van het museum een fout stukje informatie voor ogen gehad. In de operatiekamer van het hospitaal hing een röntgenfoto van een gebroken bekken. Tot op een goede dag een dierenarts meeliep tijdens de tocht door het museum. Deze wees de gids erop dat het geen bekken was, maar een stuk van een hond, de staart was immers zichtbaar.
De rondleiding vervolgt zich door nog meer vertrekken van het hospitaal, daarna naar buiten en via een bospad betreden we de commandobunker. In dat deel van het museum hangt ook een landkaart van de Russische spionagedienst. “Kijk, die kaart is afgerond in 1987. De Russen wisten precies waar we mee bezig waren. Alleen jammer dat wij 1987 de linie al tientallen jaren ervoor hadden opgeruimd.”
De Stichting IJssellinie leeft van vrijwilligers en inbreng van burgers. De stichting is momenteel op zoek naar mensen die spullen hebben van de BB, Bescherming Bevolking. Deze krijgen een plaatsje in het museum. Ook zoekt IJssellinie nog vrijwilligers. Niet alleen voor rondleidingen, maar ook voor onderhoud. Zie de website van de stichting.
Elke eerste zaterdag van de maand (tot november), tussen 12.00 uur en 16.00 uur zijn er rondleidingen door de bunkers. In juli in augustus kun je er ook op woensdagavond terecht, tussen 19.00 uur en 21.00 uur. Alle rondleidingen starten bij het noodhospitaal op Landgoed De Haere. Tijdens die rondleiding bezoek je zowel het hospitaal- en de commandobunker. Meer informatie over rondleidingen, de IJssellinie en openingstijden vind je op http://staging2.ijssellinie.nl