Wat kun je verwachten van de toekomst wanneer je ouders aan aids of malaria zijn overleden, je elke dag honger lijdt, niet naar school kunt en geen medicijnen krijgt als je ziek bent, en als er bovendien geen zuiver drinkwater is als je erg dorst hebt. Dat is uitzichtloos! Tenzij…
De Raalter stichting Second Home for Children in Uganda geeft wezen in het dorpje Kitojo een kans zich aan de erbarmelijke levensomstandigheden te ontworstelen. Journalist/schrijfster Edith van Zalinge heeft het dorpje bezocht. Salland Centraal publiceert haar interviews, die ook in boekvorm verschenen. Het boekje is voor tien euro bij Bruna Raalte en de Wereldwinkel te koop. Helpen met een gift of donateur worden kan natuurlijk ook.
Het dorp Kitojo: Liever wat kleinere porties
Elke ochtend om vier uur begint de dag voor Constance Kbusiggje (44). In het donker treft ze de voorbereidingen voor de maaltijden die ze later op de dag gaat maken voor het restaurantje dat ze heeft. Al is zelfs ‘restaurantje’ een groot woord. Constance bakt meelpannenkoekjes. Die legt ze in een mandje voor het huis. Daar kunnen mensen een portie ophalen. In Kitojo heet dit een restaurant.
Iedere dag veegt ze eerst het aarden vloertje in de keuken. Ze plukt vers gras, waarmee de vloer in het kookgedeelte wordt bedekt. Dan maakte ze het kookgerei klaar. Een stenen pot, waarin ze houtskool of hout stookt. Houtskool is beter, want dat brandt langer, maar het is ook duurder. Van hout heb je veel meer nodig, maar het voordeel is dat Constance en de kinderen dat zelf bij elkaar kunnen sprokkelen. Al zijn ze daarvoor soms uren onderweg. Iedereen in het dorp heeft immers hout nodig, dus dichtbij vind je niet veel.
Als er die dag voldoende eten is, maakt ze een sober ontbijt klaar voor alle kinderen. Ze wonen met zijn achten in het huis. Na het ontbijt gaat Constance inkopen doen voor de pannenkoekjes. Daarna steekt ze het vuur aan, kneedt het meel en begint met bakken. Als alle pannenkoekjes klaar zijn, vertrekt ze naar het land. Daar werkt ze tot het donker wordt. Wanneer er op het land niet genoeg te doen is, vlecht ze matten. Als ze goed kan doorwerken, maakt ze drie matten per dag. Dat levert 4000 shilling op.
Onderwijzer
Haar grote trots is haar oudste zoon. Hij is druk bezig met zijn opleiding tot onderwijzer. Volgend jaar studeert hij af. In Oeganda is het traditie dat degene die geld verdient, de hele familie steunt. Zodra haar zoon dus een baan heeft, zal dat enige verlichting betekenen. Al zal dat niet heel veel zijn, gezien de zeer lage salarissen voor onderwijzers.
Het is de bedoeling dat haar tweede zoon Faibon óók leraar wordt. Dat wil hij in ieder geval heel graag, zegt hij stellig. Nu zit de 18-jarige jongen nog op de middelbare school. Hij heeft er lang over gedaan, omdat zijn moeder niet altijd het schoolgeld voor twee kinderen kon betalen. En dan werd Faibon weer naar huis gestuurd, waardoor hij een flinke achterstand opliep. “Maar we zetten alles op alles om hem de school te laten afmaken en aan de opleiding voor onderwijzer te laten beginnen”, zegt Constance.
Tot een paar jaar geleden had het gezin het iets beter. Constance’s man was slager in Kitojo en hij zorgde ervoor dat er altijd wel wat geld binnenkwam. Zes jaar geleden overleed hij aan malaria. Vanaf dat moment staat ze er helemaal alleen voor.
Toen één van haar kinderen overleed, kreeg ze ook nog eens de zorg voor haar drie kleinkinderen. Ze wijst naar de drie jochies die in hun blote billen, stilletjes bij haar zitten. Vieze vingers in de mond, en een dik buikje, wat typerend is voor kinderen die niet gezond eten.
Mattenvlechters
Terwijl ze samen met haar zoon voor de hut matten zit te vlechten, komen drie dronken mannen voorbij. Luidkeels roepen ze wat tegen Constance. Vermoeid wuift ze hen weg. Dronkenschap is een groot probleem in Nyaruzinga, de buurt waar Constance woont. Het is één van de armste stukjes van Kitojo. Er wonen mensen die vooral leven van matten vlechten, wat nauwelijks iets oplevert.
De buurt ligt naast het moeras, zodat de mattenvlechters makkelijk en dichtbij de papyrus kunnen snijden die ze gebruiken voor hun werk. Een groot nadeel is dat daar veel muggen zitten, waardoor er dikwijls malaria voorkomt.
Ook is er in deze arme gemeenschap veel incest en mishandeling. “Niet dat er veel over wordt gepraat, maar iedereen wéét het gewoon”, vertelt Constance. Zijzelf probeert haar familie zo goed mogelijk op het rechte spoor te houden. Onderwijs volgen is wat haar betreft de beste methode. “Als kinderen niet naar school gaan, hebben ze zeker geen toekomst. Daarom zal ik er eerder voor kiezen de porties van het eten kleiner te maken, dan om geen schoolgeld te betalen.”