De Wetenschapswinkel van de Universiteit Wageningen heeft onlangs de eerste resultaten bekend gemaakt van een uitgebreid onderzoek naar de sociale cohesie, oftewel de sociale samenhang op het platteland. Dat gebeurde tijdens twee informatie- en gespreksavonden in Wesepe en Lierderholthuis, de twee dorpen die het middelpunt vormen van het onderzoek.
Het onderzoek vindt plaats op verzoek van Eddy Oude Wesselink, consulent en coördinator van het Katholiek Centrum voor Welzijnsbevordering Overijssel. “Als we het over leefbaarheid hebben, gaat het meestal over ‘stenen stapelen’, de bouw van nieuwe voorzieningen en dorpscentra. Maar wij van KCWO wilden wel eens weten hoe je die stenen ook gevuld krijgt met mensen. Waar bestaat de beleving van de sociale cohesie uit en hoe houd je dorpsbewoners betrokken bij hun dorp?”
Eddy wist de Universiteit Wageningen voor zijn onderzoek te enthousiasmeren. Wesepe en Lierderholthuis werden voor het onderzoek geselecteerd: Dorpen met een verschillende achtergrond, uit twee verschillende gemeenten en van verschillende grootte. Studenten en wetenschappers hielden in het afgelopen jaar onder leiding van socioloog Don Weenink een uitgebreide enquête onder de bewoners van deze twee dorpen. Overigens is het onderzoek nog niet geheel afgerond. De bevindingen van de onderzoekers tijdens de presentatieavonden worden nog meegenomen in het uiteindelijke onderzoeksrapport. Na de zomer worden de eindresultaten gepresenteerd tijdens een conferentie.
In Wesepe en Lierderholthuis zit het wel goed met de sociale cohesie, durft Don wel te stellen. Maar hij vindt het lastig om op basis van de huidige onderzoeksresultaten al aanbevelingen te doen om de sociale verbondenheid in dorpen te bevorderen. “We zouden graag eerst meer onderzoek willen doen”, vertelt hij. “En dan met name in enkele dorpen waar de sociale verbondenheid wat minder is. Als het aan ons ligt, is dat de volgende stap. Zo kunnen we de resultaten beter duiden en meer aanbevelingen doen.”
Saamhorigheid en een rijk verenigingsleven, dat zijn de belangrijkste kenmerken die de ondervraagden noemden als hen gevraagd werd naar de identiteit van hun dorp. Het zijn de traditionele ideeën over het dorp. Don vertelt: “Ik vond het mooi dat in beide dorpen de aanschaf van de defibrillators voor veel mensen een symbool vormde voor de onderlinge betrokkenheid. Het feit dat heel veel mensen samen de schouders eronder hadden gezet, zelf de gelden bijeen hadden gebracht en zelf de benodigde trainingen hadden geregeld, betekende veel voor de inwoners.”
De eerste resultaten schoffelen enkele bestaande mythes over de sociale verbondenheid al wel deels onderuit. “Om je verbonden te voelen met een dorp, is het niet nodig om er van geboorte vandaan te komen”, stelt Don. “Men maakt nog wel eens het onderscheid tussen oorspronkelijke bewoners, die er hun hele leven al wonen en de import, maar voor de sociale samenhang speelt dat helemaal niet zo’n grote rol. De duur van je verblijf in het dorp is wel van belang.”
Doordat we met z’n allen steeds mobieler zijn geworden, hebben steeds meer mensen uitgebreide sociale contacten buiten het dorp, familie, vrienden, kennissen, noem maar op. Maar dat blijkt helemaal niet zo veel invloed te hebben op de sociale cohesie als de onderzoekers van tevoren vermoedden. “Als mens heb je verschillende identiteiten”, vertelt Don. “Maar al je privécontacten elders gaan niet ten koste van je identiteit als dorpsbewoner. Veel mensen die elders een rijk sociaal leven hebben, zetten zich maar wat graag in voor hun dorp.”