Katholieke Basisschool de Bongerd op de Boerhaar viert van maandag 25 tot en met zaterdag 30 mei haar 150-jarig jubileum. Naast diverse speciale activiteiten voor de huidige leerlingen staan er ook een reünie en een grote tentoonstelling op het programma. Het is niet zo maar een jubileum van een school, nee, de school op de Boerhaar is één van de oudste katholieke basisscholen van Salland en de oudste die door de eigen bevolking is opgericht. En dus zonder de hulp van kloosterordes.
Schooldirecteur Arno Roelofs en groepsleerkracht Rianne Otte zijn achter de schermen al druk bezig met de voorbereidingen van de tentoonstelling. “We hebben een werkgroep opgericht met verschillende leerkrachten en ouders. We hebben ook al hulp gekregen van een inwoonster van Wijhe die een verzameling bezit over de geschiedenis van het leesonderwijs. Daar mogen we veel spulletjes van gebruiken.” Maar ook op de zolder van de school is flink wat uniek materiaal aangetroffen. “Zo beschikken we bijvoorbeeld over een gedicht uit 1933 dat is voorgelezen bij het vertrek van een leerkracht. Daarnaast hebben we verschillende schoolrapporten van tussen 1935 en 1980 gevonden. We kunnen dus waarschijnlijk nog heel wat ouders ‘confronteren’ met hun verleden, haha!”
De school werd in 1859 door pastoor Maas opgericht als de St. Adrianusschool. Theo Kemper, directeur van KBS Esmoreit uit Luttenberg, schreef zo’n veertien jaar geleden een uitgebreide scriptie over de geschiedenis van het katholieke basisonderwijs op de Boerhaar. “Voor 1859 gingen de meeste kinderen uit Boerhaar en omgeving naar een openbare school in Tongeren. Na de Schoolwet van 1857 was het ook mogelijk om katholieke basisscholen te beginnen. De bisschoppen deden in 1858 een oproep aan alle pastoors en kloosterordes om dan ook dergelijke scholen op te richten.”
“Pastoor Maas heeft gehoor gegeven aan die oproep. Maar het geld moest wel uit de gemeenschap komen. Voor de bekostiging is hij ‘de boer op’ gegaan langs de ‘gegoede ingezetenen’. Daarmee heeft hij het bedrag van 2.000 gulden opgehaald. Het tekort kwam uit de kerkkas. En daarmee was de kerk dus ook de baas van de school. Dat hield in dat pastoor Maas de baas was als het ging om de financiën, de benoemingen en het toezicht. En voor goed geloofsonderricht kwam hij zelf de godsdienstlessen geven.”
De school was eerst gevestigd tegenover de kerk op de Boerhaar, maar is sinds 1910 te vinden op de huidige locatie. Het schoolpand aldaar onderging in 1976 een grondige verbouwing. Geheel in de lijn met de ‘mode’ van die tijd, werd de monumentale gevel gesloopt en intern ging de school ook flink op de schop. De school ging vanaf dat moment verder als RK Basisschool Boerhaar. In 1985 vond ook de plaatselijke kleuterschool onderdak in dat pand. Begin deze eeuw kreeg de school de nieuwe naam: ‘De Bongerd’, dialect voor boomgaard.
De werkgroep die zich bezig houdt met de tentoonstelling over de schoolgeschiedenis is ook bezig met het verzamelen van verhalen van oud-leerlingen en leerkrachten. Wim Holtkuile, geboren in 1933, herinnert zich van alles over de oorlogsjaren, maar vertelt ook dat de ‘jongens’ toen ook al wel flink ondeugend konden zijn. “Kievitsnesten leeghalen, meikevers loslaten in de klas. Ik had een buurjongen die het vaak zo bont maakte dat hij een stuk karton achterin zijn broek deed, voor het geval de meester hem weer met een liniaal voor de billen wilde slaan.”